Llegó La DANA, zeggen de Spanjaarden als er pittige herfststormen met regen over het land trekken. Llegó la gota fría, is een ander zinnetje wat je in het najaar vaak hoort. In beide gevallen bedoelen ze dat er een ‘depresión aislada en niveles altos’ is, een geïsoleerde depressie op grote hoogte, die zorgt voor veel regen en wind, met name aan de oostkust van het land. Op 29 oktober 2024 leidde deze herfstbuien tot overstromingen waarbij meer dan 150 mensen om het leven kwamen. Rivieren traden buiten hun oevers, auto’s werden meegesleurd, het treinverkeer werd stilgelegd en wegen werden afgesloten.
De gota fría of DANA kan zich in elk seizoen voordoen, hoewel de effecten vaak vooral in de late zomer en vroege herfst merkbaar zijn. In de Spaanse kustgebieden van de Middellandse Zee, vooral in de regio’s Valencia en Murcia, kan de intensiteit van een gota fría verwoestend zijn, met langdurige regen en zware wind. In Spanje zijn de hevigste effecten van de gota fría aan de mediterrane oostkust te vinden tussen september en november, wanneer de temperatuur van het zeewater hoog is en vochtige lucht vanaf de Middellandse Zee de atmosfeer binnenkomt. Het gebergte dwingt deze vochtige lucht snel omhoog, wat kan leiden tot de ontwikkeling van cumulonimbuswolken en hevige regenval en onweer.
Al in de 19e eeuw bekend
De term gota fría is de letterlijke vertaling van de Duitse term Kaltlufttropfen (“druppel koude lucht”) die al in de 19e eeuw werd gebruikt. In Spanje werd dit later bekend als DANA, om aan te geven dat deze depressie uitsluitend op grote hoogte voorkomt, en om verwarring te voorkomen met thermische lagedrukgebieden aan de oppervlakte. Episodes van hevige regenval komen in Spanje al voor sinds mensenheugenis. De hevigheid van de regenval is de afgelopen jaren wel toegenomen, vooral aan de mediterrane zijde van het schiereiland. Midden november 2021 arriveerden bijvoorbeeld kou en sneeuw op het schiereiland. Een sterke poolwind bracht de eerste grote winterstorm van het seizoen, met sneeuwval onder de 800 meter die delen van de provincie Alicante onder een witte deken bedekte.
Regelmatig dodelijke slachtoffers
Gotas frías kunnen soms dagenlang bijna stil blijven hangen en zich soms zelfs naar het westen verplaatsen, tegen de heersende luchtstroom in. In Spanje doet zich dit voor wanneer een zeer koude poolluchtstroom, een straalstroom, zich langzaam over West-Europa voortbeweegt, op grote hoogte (meestal tussen 5 en 9 km). Wanneer deze koude lucht botst met de warmere en vochtige lucht van de Middellandse Zee, leidt dit tot zware en vaak verwoestende stormen. In de volksmond duidt gota fría en DANA de periode met hevige herfstbuien aan langs de westelijke Middellandse Zeekust. DANA gaat soms gepaard met windstoten van meer dan 140 km/u waardoor bomen kunnen omvallen en schade aan infrastructuur kan ontstaan. Ook kan de wind het zeeniveau meer dan een meter verhogen, wat invloed heeft op stranden en kuststructuren.
Geschiedenis van Gota Fría in Spanje
Het noodweer heeft in Spanje in de afgelopen 150 jaar regelmatig tot verwoestingen en veel slachtoffers geleid. In 1879 vielen meer dan 1000 doden in Murcia, Almería en Alicante. In 1957 kwamen meer dan 80 mensen om bij overstromingen in Valencia, waarna de bedding van de rivier de Turia werd verplaatst. In 1962 vielen er meer dan 600 doden bij overstromingen in Barcelona. In 1989 viel tot 192 liter water per vierkante meter op de Balearen, wat vijf doden tot gevolg had. In Alicante was een dodelijke overstroming in 1997 toen er meer dan 270 mm regen viel in minder dan 6 uur. In 2019 leidde de hevige regenval tot een ramp in de regio’s Valencia en Murcia. Regen van meer dan 300 mm leidde tot overstromingen die 7 doden veroorzaakte en een geschatte schade van tussen de 170 en 190 miljoen euro. Borrasca Gloria veroorzaakte in 2020 13 doden en grote schade op de Balearen en in de Gemeenschap van Valencia.
KLIK HIER VOOR DE NIEUWSBRIEF VAN ESPANJE!
