25 augustus 2020 Nadat op 24 augustus 2020 bekend was geworden dat er vanaf 25 augustus voor heel Spanje een oranje reisadvies geldt, kregen we van veel lezers de vraag hoe dat nou mogelijk is. De kern van hun vragen is: hoe kan het nu dat veel plekken in Spanje (zoals de populaire kustregio’s van Valencia, Girona en Málaga) als je naar de cijfers kijkt veiliger zijn dan Rotterdam en Amsterdam terwijl er voor die streken code oranje geldt en we wel met zijn allen naar Amsterdam en Rotterdam mogen? We stelden die vraag aan ambassadeur Jan Versteeg, het RIVM en het ministerie van Buitenlandse Zaken. De cijfers die we voorlegden werden niet in twijfel getrokken. Ze ontkenden niet dat sommige regio’s van Spanje veiliger zijn dan sommige regio’s in Nederland. Maar toch moest het land helemaal op oranje.
Ambassadeur Jan Versteeg verwijst naar een filmpje op de site van het RIVM waarin uitgelegd wordt hoe zo’n advies tot stand komt. ‘Het is een medische afweging, het is heel naar dat Spanje in deze situatie verzeild is geraakt. Eerst hadden we nog aandacht voor regionale componenten, maar er spelen meer zaken en het RIVM vindt nu heel Spanje een risicogebied. Als jullie daar meer over willen weten moet je in gesprek met het RIVM want ik ben geen epidemioloog. Zij wegen de zaken nauwkeurig maar hoe zo’n advies dan exact tot stand komt kan ik ook niet zeggen. Wel weet ik dat VWS ernaar kijkt en dat het ministerie van Buitenlandse Zaken dan een advies uitbrengt. Ik kan alleen maar hopen dat de zaak zich gunstig ontwikkelt en dat er weer snel een geel reisadvies kan worden afgegeven voor sommige regio’s.’
Wat cijfers op een rij
Alvorens we het RIVM bellen, leggen we per mail onze cijfers voor:
- Amsterdam 144,1 besmettingen per 100.000 inwoners
- Zandvoort 111 per 100.000
- Rotterdam 127,6 per 100.000
- Haarlem 49,7 per 100.000.
Bron: RIVM, betreft gemelde gevallen van 12 t/m 25 augustus
Daar staat tegenover:
- Regio Madrid 169 per 100.000 (Madrid heeft 6,66 miljoen inwoners en is verantwoordelijk voor een groot deel van de besmettingen maar is in de zomer totaal geen toeristische bestemming)
- Regio Zaragoza 222,25 per 100.000 (was vorige week 266,30 dus trend daalt). Zaragoza is ook geen zomerbestemming
- Regio Barcelona 70,90 per 100.000 inwoners (was vorige week nog 82,14 dus trend daalt)
En dan de populaire zomerbestemmingen:
- Regio Valencia (met o.a. Costa Blanca) 45,57 per 100.000
- Regio Girona (met o.a. Costa Brava) 33,72 per 100.000
- Regio Málaga (met o.a. Costa del Sol) 39,96 per 100.000.
Bron: Centro Nacional de Epidemiología, betreft gemelde gevallen in week 33
Deze drie populaire zomerbestemmingen zijn dus veiliger dan Amsterdam, Rotterdam en Zandvoort.
Laten we de autonome regio Valencia eens als voorbeeld nemen. Daar zijn tot nu toe 19.978 besmettingen geconstateerd en 1.452 mensen overleden. En dat in een regio waar 4.963.703 mensen wonen. In Nederland zijn 66.554 besmettingen geconstateerd en 6200 doden gevallen. In totaal telt Nederland 17.442.292 inwoners, dat is 3,51 x het aantal Valencianen. Doen we (aantal doden in Valencia 1452) x 3,51, dan komen we uit op 5096 doden, minder dus dan de 6200 doden die in heel Nederland zijn gevallen. Oftewel Nederland heeft 36 doden per 100.000 inwoners en Valencia 29 per 100.000 inwoners. Provincies als Groningen en Friesland tellen nauwelijks doden, wat de cijfers in Amsterdam en Rotterdam nog eens opstuwt en waarmee zij dus echt veel gevaarlijker plekken zijn dan de populaire toeristenbestemmingen in Spanje.
Nog een voorbeeld: Andalusië is met een oppervlakte van ruim 87.268 km2 ruim twee keer zo groot als Nederland (41.543 km2), maar er wonen maar 8,4 miljoen mensen. In totaal zijn er 24.650 gevallen geconstateerd en 1466 doden gevallen. Zonder het helemaal uit te rekenen zie je ook dat dit veel minder is dan in heel Nederland.
Vragen aan en reactie van het RIVM
Waarom mogen we nog wel naar Amsterdam en niet naar de Costa del Sol, de Costa Brava en de Costa Blanca? En waarom hoeven we niet in quarantaine na een bezoek aan Amsterdam en wel na een bezoek aan deze relatief veilige regio’s? In al deze regio’s verblijven veel Nederlanders in privé-villa’s waar ze alle ruimte hebben, en ook de stranden van de costa’s zijn een stuk veiliger dan Zandvoort en Bloemendaal op een zomerse dag. Is het mogelijk dat de steden Valencia, Málaga en Girona zijn verward met de gelijknamige provincies en autonome regio’s die veel meer inwoners tellen en veel meer oppervlakte beslaan? Want wat is anders de verklaring van de ongelijke behandeling van (de regio) Valencia, (de regio) Málaga en Amsterdam?
Het RIVM weerlegt de cijfers niet. ‘Dat is heel wat werk geweest’, reageert een woordvoerder, ‘maar het is niet relevant. Het gaat immers om binnenlandse en buitenlandse besmettingshaarden. Wij maken samen met BuZa geen binnenlandse reisadviezen. Het enige wat we kunnen zeggen is dat je in quarantaine moet als je in Valencia bent geweest. Op basis van de cijfers concluderen we dat in heel Spanje het aantal besmettingen blijft stijgen. Als het boven de 50 per 100.000 is, trekken we aan de bel, en dat is zo voor Spanje.’
Maar dat geldt niet voor de regio’s Valencia, Málaga en Girona.
‘Nee, maar we kunnen moeilijk onderscheid maken. Wat we zien op pagina 15 van ons wekelijkse rapport is dat er de afgelopen week 278 mensen zijn teruggekeerd uit Spanje met COVID en dat in heel Spanje een stijgende tendens is te zien. Als je Amsterdam erbij betrekt is dat appels met peren vergelijken. Het is moeilijk om wat Spanje betreft onderscheid te maken want overal stijgt de incidentie.’
Als we de recente cijfers voorleggen uit deze kaart gaat de woordvoerder er niet op in. ‘Als onze medici met een advies komen, gaan we ervan uit dat dat klopt. Maar stel dat het nu inderdaad daalt, dan kan het heel goed zijn dat we binnenkort weer een aantal regio’s op geel zetten. Wij geven iedere week advies en als regio’s een dalende trend laten zien en onder de 50 blijven, dan bestaat de kans dat de kaarten volgende week weer anders liggen. Voor nu staat alles even op oranje, en dan zien we volgende week wel weer. We zien dat Spanje nu meer test en het kan gebeuren dat de situatie zich vanaf volgende week verbetert of stabiliseert. Maar als je echt meer wilt weten over hoe dat per regio wordt opgesteld, moet je bij Buitenlandse Zaken zijn.’
Buitenlandse Zaken reageert
‘Poeh ja,’ verzucht een woordvoerder van Buitenlandse Zaken als we zeggen dat we niet snappen hoe het komt dat er Spaanse regio’s op slot gaan die veiliger zijn dan Amsterdam. ‘Het is uiteindelijk een medisch vraagstuk,’ vervolgt ze. We houden het allemaal scherp in de gaten. Er kunnen twee redenen zijn om een negatief reisadvies af te geven. Het land zelf kan het doen, of het RIVM. Dat is in dit geval gebeurd. Het RIVM kijkt naar de cijfers en maakt dan een afweging en als het RIVM vindt dat een heel land gevaar oplevert, dan volgen wij dat advies. Zij hebben de expertise en kunnen de inschatting maken. Ons doel is niet om reizigers en Spanje dwars te zitten. Ons doel is om de cijfers niet te laten verslechteren. Wij kunnen iets doen aan het inperken van stromen van reizigers die het virus meenemen.’
Maar bent u het met ons eens dat Valencia veiliger is dan Amsterdam…
‘Wij raden vakantie naar Valencia en andere regio’s in Spanje af. Als iemand zelf de afweging maakt dat het gebied waar hij is geweest geen risico vormt dan is dat zijn eigen verantwoordelijkheid. Zolang een land zijn grenzen open heeft kunnen wij alleen adviseren en kan iemand op basis van zijn eigen expertise besluiten hoe hij met onze adviezen omgaat. Verder kan ik vanuit mijn positie er weinig over zeggen. Het enige wat ik weet dat het RIVM Spanje eerst in stukjes hakte en nu als één geheel ziet.’
Positief blijven
Nou ja, laten we positief blijven. Er zijn wat lichtpuntjes. Volgende week kan alles weer anders zijn en we mogen gewoon ons gezonde verstand blijven gebruiken. Laten we hopen dat het RIVM zich deze week realiseert dan Spanje ruim 10 keer zo groot is als Nederland, dat de incidentie in veel regio’s afneemt en dat het veiliger is om aan de Costa Blanca, Costa del Sol of Costa Brava te verblijven dan in Amsterdam. En laten we vooral hopen dat de cijfers volgende week zo overtuigend zijn dat heel Spanje weer geel zal kleuren.
Meer lezen:
https://www.elmundo.es/ciencia-y-salud/salud/2020/08/25/5f44b714fc6c83492e8b45b9.html
