De Spaanse dansmaker Vanesa Aibar en Nederlandse slagwerker Enric Monfort maakten voor de Flamenco Biënnale Nederland 2023 de veelgeprezen voorstelling La Reina del Metal. Dit is flamenco zoals je het nog nooit hebt gezien: puur, rauw, verrassend en echt. Uit flamencoritmes, metaalpercussie en een spatial sound system ontstaat een fascinerende, immersieve flamenco-ervaring waarbij Aibar de tradiotionele flamenco omarmt maar de ketenen ook afschudt. IJzersterk, aldus de recensie hieronder.

Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan…maar opvallend genoeg was Sinterklaas helemaal geen Spanjaard. Wat is dan de link met Spanje? Tijdens zijn leven was Sinterklaas een man van veel liefdadigheid. Hij zou volgens een legende drie vrouwen van de prostitutie hebben gered. Zij stonden op het punt om te gaan trouwen maar hadden geen bruidsschat. Doordat Sinterklaas bij deze vrouwen een zak met goud naar binnen gooide konden zij trouwen en hoefden ze niet de prostitutie in.

Gelukkig wordt er steeds meer Spaans muziekrepertoire uitgevoerd in Nederland. Zo was er tijdens het Festival Oude Muziek in Utrecht en het Prinsengrachtconcert volop aandacht voor Spaanse muziek. Begin oktober bracht Isabelle van Keulen een prachtig programma met werken van Sarasate en Boccherini. Ook in Spaanse Passie, uitgevoerd door vier strijkers en een klavecinist van Combattimento, staan Spaanse componisten centraal. Dit concert is te zien van 17 tot en met 24 november in Venlo, Amsterdam en Noordwijk.

Spanje is niet alleen het land van zon, zee en tapas, maar ook van gastvrijheid en vriendelijkheid. Spanjaarden zijn beroemd om hun hartelijkheid, die niet alleen het leven van hun vrienden en familie rijker maakt, maar ook dat van de miljoenen bezoekers die het land jaarlijks trekt. We hebben maar liefst 20 redenen op een rij gezet waarom we ons zo welkom voelen in Spanje… en de lijst is nog veel en veel langer.

Op de dag dat zich in Valencia een apocalyptische watersnoodramp voltrok, opende in de Real Academia de Bellas Artes de San Fernando in Madrid de expositie Goya x Lita Cabellut LOS DISPARATES met als ondertitel Mísera humanidad, la culpa es tuya (Ellendige mensheid, het is jouw schuld). Terwijl er werd geproost, stroomden in Valencia tunnels vol en straten onder. Wat een wrang toeval. Disparates wordt namelijk vaak vertaald als ‘dwaasheden’ of ‘onzinnigheden.’ In de context van Goya’s werk verwijst het naar beelden die een onbegrijpelijke, absurde of waanzinnige wereld tonen, vaak met een surrealistische en kritische blik op de menselijke natuur en maatschappelijke gebreken. Een andere mogelijke vertaling is ‘grillen’ of ‘verbijsteringen,’ wat de raadselachtige en nachtmerrieachtige sfeer van de etsen goed weergeeft.

Op 1 november wordt in Spanje de Día de Todos los Santos gevierd. Op deze dag wordt traditioneel eer betoond aan overleden heiligen, hoewel in Spanje ook overleden familieleden op deze dag worden herdacht. Bij ons staat dit feest bekend als Allerheiligen.

Spanje is magisch tijdens de kerstperiode. Overal in het land stralen de steden met prachtige kerstverlichting. In Alicante vind je de grootste kerststal ter wereld, en er zijn gezellige kerstmarkten in overvloed. Deze markten bieden heerlijke lekkernijen, kerstdecoraties en tal van andere kerst-gerelateerde producten. Sommige markten bestaan al meer dan 250 jaar.

12 oktober is een nationale feestdag in Spanje, de ‘Día de la Hispanidad’. Winkels en scholen blijven dicht. Maar wat is de oorsprong van dit feest? Wereldwijd en ook binnen Spanje worden verschillende namen gebruikt voor de feestdag in de Spaanstalige wereld op 12 oktober. Dit zijn de verschillende benamingen die je kunt tegenkomen: Día de la Fiesta Nacional, Día Nacional de España, Fiesta de la Hispanidad, Día de la Raza, Día de la Madre Patria, Día del Descubrimiento

De 9e oktober, ook wel bekend als Dia de la Comunitat Valenciana, is een speciale feestdag in de Valenciaanse Gemeenschap. Op deze dag wordt de historische intrede van Koning Jaume I in de stad Valencia in 1238 gevierd, waarmee de stad werd bevrijd van de Moorse overheersing.

Deze dag herdenkt niet alleen een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Valencia, maar biedt ook een gelegenheid voor de inwoners om hun cultuur en identiteit te vieren, van stedelijke plechtigheden tot romantische tradities zoals de mocadorà. De viering strekt zich uit over de hele gemeenschap, met elk dorp en elke stad die hun eigen draai geeft aan de festiviteiten

Een van de favoriete bezigheden van Frieda Kleinjan is speuren naar literaire sporen in Spanje. Ze schreef er zelfs een boek over: Gids voor de literaire toerist, met routes, musea, boekenmarkten en literaire festivals. Voor ESPANJE! zocht ze de mooiste cafés-librerías uit, heerlijke boekhandels waar je ook wat kunt eten en drinken. Hier kun je zelfs als je geen boekenwurm bent uren doorbrengen.

Zaragoza viert in oktober altijd de Fiestas del Pilar. 12 oktober is de belangrijkste dag van het stadsfeest. Op deze dag is het feest van de heilige maagd Virgen del Pilar. Deze dag is een officiële feestdag. In heel Spanje is 12 oktober trouwens een vrije dag, wat betekent dat de locals vrij zijn en winkels, bedrijven en scholen sluiten.

De dagen worden korter en kouder, maar gelukkig is er deze herfst weer voldoende Spaanse passie te vinden in Nederland. Wij hebben een paar hoogtepunten uit de agenda in de herfsteditie van ESPANJE! op een rij gezet. Plus een tip voor als je in Spanje woont en werkt. En het leuke is: je kunt als lezer van ESPANJE! gratis naar de Second Home Beurs en gratis kaartjes winnen voor een Spaanse avond met sterviolist Isabelle van Keulen.

Isabelle van Keulen brengt op 4, 5 en 6 oktober samen met het barokensemble Combattimento een concert dat de rijke muzikale tradities van Spanje en Latijns-Amerika toont. In dit programma worden werken uit de barok en de moderne tijd naast elkaar gezet, met een sterke nadruk op tango en fandango, dansstijlen die zowel elegant als ritmisch uitdagend zijn. Wij mogen2 x 2 kaartjes weggeven. Helemaal onderin zie je hoe je kunt winnen. 

Het is een van de meest iconische reclamelogo’s: ‘Sol de Miró’. Het symbool, ontworpen door de Spaanse kunstenaar Joan Miró, werd in 1983 gelanceerd en markeerde een revolutionair moment in de geschiedenis van branding en marketing. En het is na meer dan 40 jaar nog steeds ijzersterk. Van de zon en de kleuren en de dansende letters krijg je meteen het Spanjegevoel. Ignacio Valle Muñoz, de directeur van Turespaña in Den Haag, draagt het symbool regelmatig als speldje op zijn revers en vertelt hieronder hoe uniek het is.

Op 11 september zijn de Catalanen vrij. Die dag wordt in de regio La Diada (voluit Diada Nacional de Catalunya) gevierd. Winkels zijn gesloten en veel mensen gaan, mét de Catalaanse vlag in de hand, de straat op om te demonstreren.

Voor de oorsprong van het feest moeten we terug naar 11 september 1714, een alles behalve feestelijke dag voor Catalonië. Het was de dag waarop Barcelona viel en zich moest overgeven aan de Spaans-Franse troepen. Tot die tijd had de regio een verregaande autonomie genoten, maar daar maakte koning Felipe V, gesteund vanuit Madrid, in 1716 een einde aan.

Semana Cervantina is een tijdmachine die je terugvoert naar de Gouden Eeuw. Dit lokale festival trekt jaarlijks 200.000 bezoekers en is een eerbetoon aan Miguel de Cervantes, de schrijver van het wereldberoemde boek Don Quichot. De feestweek is een aaneenschakeling van culturele evenementen op het gebied van literatuur, muziek en theater. Dagelijks lopen ‘Don Quichot’ en ‘Sancho Panza’ voorop in de parade, vergezeld door muzikanten, de valkenier en een slangentemmer. Maar dé trekpleister van Semana Cervantina is de middeleeuwse Mercado Cervantino, de grootste ambachtsmarkt van Europa. Neem de tijd, want er staan rond de 500 kraampjes in de historische straten van Alcalá de Henares.

Van 23 augustus tot 1 september 2024 transformeert de stad Utrecht tot een epicentrum van historische klanken en culturele ontmoetingen tijdens het Festival Oude Muziek. Dit jaar staat de muzikale en culturele rijkdom van Sevilla centraal. Deze Andalusische hoofdstad is eeuwenlang een smeltkroes van culturen en muzikale stijle geweest. Met een programma dat zowel de grandeur van de Spaanse renaissance als de levendigheid van de Zuid-Amerikaanse barokmuziek omarmt, laat het festival je kennismaken met de muzikale erfenis van deze prachtige Zuid-Spaanse stad.

Voor ’s werelds grootste voedselgevecht moet je de laatste woensdag van augustus in Buñol zijn, een klein plaatsje van 10.000 inwoners in de buurt van Valencia. Hier barst die dag een enorm tomatenfestival los. Tijdens La Tomatina worden bijna 150.000 kilo overrijpe tomaten gebruikt.

Verloop La Tomatina
Het feest begint woensdagmorgen om elf uur, als honderdduizenden tomaten door trucks bij het centrale Plaza del Pueblo in Buñol zijn afgeleverd en er een gong door het dorp klinkt. Het startsein voor het tomatengevecht. Een uur lang is het ieder voor zich en mogen deelnemers elkaar bekogelen met de tienduizenden tomaten die voor handen zijn. Om twaalf uur klinkt er opnieuw een gong en mogen er geen tomaten meer worden gegooid.

Wist je dat Spanje na China en Italië het land is met de meeste UNESCO-erfgoedlocaties? In totaal telt Spanje meer 49 locaties. Het eerste object werd toegevoegd in 1984 en het meest recente in 2021.

Het zomerprogramma in Spanje barst van de leuke evenementen, concerten en muziekfestivals. Ben je deze zomer in Spanje te vinden, dan kun je er meteen een meepakken. ¡Viva el verano! 

Op 25 juli wordt in Galicië de Día Nacional de Galicia gevierd, ook wel de Día de Santiago  Apóstol genoemd. Op die dag is het groot feest in Santagio de Compostela. Maar ook in de rest van Galicië en andere delen van Spanje, zoals Madrid, Baskenland en Navarra wordt deze dag van de Heilige Jakobus, de patroonheilige van Spanje, gevierd. Scholen, bedrijven en overheidskantoren in de autonome regio’s die deze dag vieren, zijn veelal gesloten.

Spanje is net als Nederland een echt voetballand. Ook het vrouwenvoetbal krijgt daar steeds meer voet aan de grond. In 2023 wonnen de Spaanse vrouwen het WK. Voor iedereen die wel of niet van voetbal houdt: tien bekende en onbekende Spaanse voetbalweetjes plus onderin de scores op het WK en EK, eerst van de mannen en dan van de vrouwen.

De Spaanse vlag zoals wij deze kennen is officieel in gebruik sinds de invoering van de wet waarmee de vlag werd aangenomen op 19 december 1981. De combinatie rood-geel-rood wordt echter al sinds 1785 gebruikt. Het wapen wordt op de civiele vlag, de staatsvlag en de oorlogsvlag gebruikt. De vlag zonder wapen wordt als alternatieve civiele vlak gebruikt, meestal om Spanje als land te vertegenwoordigen.

Hittegolven, Spanjaarden weten er alles van. Met name in het zuiden kan het kwik flink oplopen in de zomer. Hoe houden ze het vol? Wij delen dé Spaanse tips en tricks voor snikhete dagen.

Heb je je ooit afgevraagd waarom Spaanse voetballers en atleten bij een EK, WK of de Olympische Spelen nooit meezingen met hun volkslied? Dat komt omdat het Spaanse volkslied geen tekst heeft! De Spaanse nationale hymne is een van de oudste volksliederen van Europa. Er wordt voor het eerst melding van gemaakt in 1761, dan nog als Marcha Grenadiera (grenadiersmars). Over de componist doen verschillende verhalen de ronde. De een zegt dat de mars uit Pruisen komt, de andere ziet er een oeroude islamitische compositie in terug. Hoe het ook zij: In 1770 verklaarde Karel III de mars tot officiële eremars. Doordat die in de praktijk eigenlijk vooral bij koninklijke plechtigheden ten gehore werd gebracht, ging hij echter al snel Marcha Real heten – koninklijke mars.

De koning van Hispanje heb ik altijd geëerd. We zingen het uit volle borst mee als we het Wilhelmus zingen. Maar waarom eigenlijk. Wie was de koning van Hispanje?