Ergens diep weggestopt in het uiterste zuidwesten van Spanje ligt een groot geheim: de sherry driehoek. Drie of eigenlijk vier steden met een roerig verleden en een gouden toekomst.

Zeg ‘Ik ga naar Jerez de la Frontera’, en je krijgt een meewarige blik. Jerez, waar ligt dat ook alweer? Zeg vervolgens dat het dé sherrystad van Spanje is en dat je sherry gaat proeven, en de blikken worden nog verbaasder. ‘Sherry drinken? Jij?’. Ik moet bekennen, ik zag er ook geen heil in, maar de temperatuur en het avontuur lonkten en we vertrokken om terug te keren met een missie. Dit vreemde goedje, dat zo’n slechte naam heeft, verdient het om ontdekt te worden.

Lees ook: 10 verfrissende Spaanse zomerdrankjes

Imagoprobleem

En dat gaat gebeuren, volgens de jerezeños zelf dan tenminste. Arne Bijsterveld, een Nederlander die door de liefde in deze uithoek van Spanje en de sherrybusiness terecht is gekomen, weet het zeker. ‘Wij zijn allemaal opgegroeid met het beeld van een oude tante die een karaf met sherry had staan waar ze tijdens feestjes aan nipte. Sherry had een suf en stoffig imago. En doordat er te veel geproduceerd werd kwam er slechte sherry tegen bulkprijzen op de markt. Dat heeft de sector geen goed gedaan.

Maar de jonge generatie in Nederland ként sherry helemaal niet en grotere supermarkten ontdekken nu dat het lekkere wijn is met een goede prijs-kwaliteitsverhouding. Ook topkoks komen erachter dat ze de betere sherry’s perfect in hun keuken kunnen gebruiken. Gek genoeg wordt in recepten vaak alleen “sherry” vermeld. Terwijl de smaak van de ene sherry kurkdroog is en van de andere mierzoet. En dat is het probleem. Er is veel onwetendheid. Maar hier in Spanje wordt sherry door steeds meer chefs gebruikt en tijdens de ferias wordt niets anders gedronken.’

Zoveel soorten sherry, zoveel smaken

Bijsterveld slaat de spijker op zijn kop. Behalve een imagoprobleem heeft sherry nog een probleem. Er zijn zo veel soorten en zo veel verschillende smaken: een fino en een Pedro Ximénez verschillen net zoveel van elkaar als pak ’m beet een rueda en een cognac, dat je flink wat moet proeven en uitleg moet krijgen om er ook maar íets van te snappen. Goed, daarvoor gaan we dus naar de sherrydriehoek, en als sherry-maagden stappen we binnen bij Bodegas Lustau in Jerez, de Europese wijnhoofdstad van 2014. Meteen al bij aankomst dringt de scherpe geur van de sherry onze neusgaten binnen.

Waar zijn we aan begonnen? Dan neemt onze gids Juan ons mee de sherrykathedralen in. Enorme bouwwerken met hoge pilaren waar duizenden vaten sherry liggen opgeslagen. Op de vaten zit spinrag, om de wijn te beschermen tegen ongewenste indringers als insecten en houtworm. Op de grond ligt zand. Dat wordt in de hete zomer natgespoten, zodat het koel blijft in de gigantische wijnpakhuizen, ook als het buiten 40 graden is.

Lees ook: Meer over de regio Andalusië

Kleurschakeringen

In één vat is glas geplaatst met een lampje erachter zodat we kunnen zien hoe sherry rijpt. De lichtere soorten worden beschermd door een laagje gist (flor) dat oxidatie tegengaat, waardoor de wijn heel licht van kleur en smaak blijft. Als de wijn wel aan de lucht wordt blootgesteld, wordt de kleur donkerder en intenser. De druiven en het klimaat bepalen verder hoe de smaak zich ontwikkelt. De lichte finos, echte feestwijnen die worden gedronken tijdens de Spaanse ferias, bevatten vooral palomino-druiven, waar sinds kort in deze regio ook goede witte wijnen van worden gemaakt. De zoetere, zwaardere, donkere sherrywijnen worden gemaakt met de pedro ximénez-druif, die dagenlang te drogen wordt gelegd zodat de wijn uiteindelijk een rozijnachtige smaak krijgt. Sommige van deze sherry’s zijn zo dik dat ze meer op stroop dan op wijn lijken. En daartussenin zitten nog vijf andere soorten. Juan neemt ons mee naar het heilige der heilige van zijn bodega, dat werkelijk waar la sacristía wordt genoemd. Hier liggen wijnen met de benaming VORS, die dertig jaar of meer hebben gerijpt.

Proeven is weten

Het duizelt ons na alle uitleg. En er is maar één manier om het geheim echt te doorgronden: proeven! Op een rijtje staan alle wijnen uitgestald: we beginnen met de fino, die eruitziet als witte wijn, maar anders smaakt. Kijk, hier was ik al bang voor. M’n wangen trekken samen. Bah! Ik proef niet de frisse amandelsmaak die ik zou moeten proeven. Nee, ik proef spiritus, en dan komen er nog zes! Maar bij het tweede glas, een amontillado, gaat het al beter. Best lekker eigenlijk, moet ik toegeven. En hoe donkerder de wijn, hoe zoeter de smaak en hoe meer ik de geur en de dronk op waarde weet te schatten. We eindigen met een VORS, een Very Old Rare Sherry, die regelrecht uit de sacristie komt. Hij is zoet, stroperig, ik ruik en proef rozijnen. Heerlijk moet dit zijn met ijs of kaas als dessert!

Sherryijs

De volgende dag proeven we bij bodega Sánchez-Romate hoe sherry combineert met ijs en gerechten. Een chef-kok heeft koude tapas klaargemaakt en er is een ijsmaker uit Cádiz overgekomen wiens familie al zestig jaar ambachtelijk Italiaans ijs maakt. De sorbet met fino kan mij weer niet bekoren. Het zal de amandelsmaak zijn. Ik ben ook geen fan van marsepein. Maar hoe donkerder en zoeter de sherry, hoe lekkerder het ijs, en dat gaat door tot aan de pedro ximénez VORS. Topkoks van Nederland, één advies: laat een doosje overkomen en draai er ijs van. Een unieke smaak!

Manzanilla

Sanlúcar de Barrameda ligt op nog geen 25 minuten rijden aan de monding van de Guadalquivir. Dit is de enige plek in de sherrydriehoek waar manzanilla wordt gemaakt. Precies hetzelfde als fino, maar door de zilte zeewind net even iets anders van smaak. Het stadje wordt gedomineerd door de bodega’s van Barbadillo, waar jaarlijks 15 miljoen flessen worden gebotteld. Veel daarvan gaan naar de supermarkt, in Nederland bijvoorbeeld naar de Jumbo. Maar ook hier worden bijzondere sherry’s gemaakt. De Reliquia Palo Cortado van Bodegas Barbadillo kreeg begin dit jaar van Parker de maximale 100 punten. Voor deze 80 jaar oude sherry moet je wel wat over hebben. Een fles heeft een winkelwaarde van zo’n €500. In het even verderop gelegen Rota Bodegas El Gato. Vroeger waren hier tientallen bodega’s waar ook fantastische sherry werd gemaakt, maar sinds de komst van een Amerikaanse marinebasis, die veel landerijen opslokte, is daar maar één van over.

Smaakexplosie

Maar dat is dan ook een heel bijzondere! We worden er ontvangen door de ouders van eigenaresse Laura López, die zelf op reis is. Haar vader vertelt trots over de bodega, die al vier generaties in zijn familie zit. Puur ambachtelijk is deze bodega nog. De druiven worden met de hand geplukt en pa López bottelt de flessen een voor een en plakt er vervolgens zelf de etiketten op. ‘Een leuk klusje voor als ik even niets te doen heb.’ De specialiteit van Bodega El Gato is Tintilla de Rota, een sherry gemaakt van de tintilla-druif. Het kan te maken hebben met de ambachtelijke bereiding of de druivensoort, of het is gewoon gewenning. Maar de fino die ik hier proef smaakt fantastisch, en de Pedro Ximénez Reserva – meer dan vijftig jaar oud! – is een ware geur- en smaakexplosie in mijn neus en mond. Ze verkopen de flessen hier voor €15. Er worden maar een paar honderd flessen per jaar gebotteld. We bestellen voor het te laat is!

Ingewijd

Even verderop ligt El Puerto de Santa María. De straten van het centrum ruiken hier naar sherry. Tegenover het VVV-kantoor staat een kloek kasteel. Er is een rondleiding in combinatie met een proeverij. Onze gids vertelt hoe ze hier een paar decennia geleden stuitten op de resten van een moskee, waar het kasteel omheen werd gebouwd, net zoals in Córdoba.
Ze neemt ons mee naar het dak, waar kogelgaten getuigen van strijd. Ook in de Burgeroorlog werd dit kasteel nog als gevangenis en executieplaats gebruikt. Boven op het terras zouden volgens haar in vroeger tijden vier appartementen zijn geweest. In een ervan zou Columbus enige tijd hebben gewoond. Zo heeft iedere plek in deze sherrydriehoek een verhaal. Een paar honderd meter verderop, in bodega Gutiérrez Colosía, zou Amerigo Vespucci hebben gewoond, de man aan wie Amerika zijn naam te danken heeft. Ook hier zijn dagelijks proeverijen, soms met flamenco erbij. De hele familie, vader, moeder en dochters, werkt mee. Ze zetten de zes wijnen voor ons op een handige placemat, die in een oogopslag laat zien welke sherry het best met welk eten combineert. Ook hier smaakt de fino weer perfect. We hebben het door. Eindelijk kennen we het geheim van Sandeman.

Dit artikel is eerder verschenen in ESPANJE! (nummer 2, jaargang 2014) en de informatie kan achterhaald zijn. Auteur: Marjan Terpstra

Heb je zin in de Spaanse zomer? Dan hebben we goed nieuws. De nieuwe editie van ESPANJE! kun je nu pre-order bestellen met €3,50 korting. Je krijgt ESPANJE! dan rond 5 juli in de bus. Bestellen met korting kan tot maandag 24 juni om 8.00 uur. Via de pre-order krijg je €1 korting op dewinkelprijs en betaal je geen portokosten van €2,50. Je betaalt dus slechts €6,95 in plaats van €10,45. Nog voordeliger is het om een abonnement te nemen. In Nederland ontvang je voor slechts €21,95 een jaarabonnement van vier edities. Dat is nog geen €5,50 per editie. Een totale korting van bijna €10 op de winkelprijs. Bovendien krijg je dan ook een jaar lang de digitale editie ter waarde van €18 en kun je alle edities van ESPANJE! overal online lezen. Je kunt je abonnement hier afsluiten.

In de komende editie van ESPANJE! onder andere

Onze grote minigids Baskenland

Baskenland wordt steeds populairder, vooral Bilbao en San Sebastián zijn geliefde vakantiebestemmingen. Maar de dorpen, steden en het landschap ertussenin zijn vaak nog heel rustig en bijna altijd spectaculair. Baskenland is al ruim 25 jaar de favoriete reisbestemming van hoofdredacteur Marjan Terpstra. Zij heeft nu al haar tips verzameld in deze minigids. Van hotels in het groen met uitzicht op zee, tot de beste stranden, de leukste restaurants, fijne kleine musea en de mooiste routes. De onmisbare gids voor iedereen die deze zomer naar Baskenland gaat.

Met de camper (of tent) dwars door de Pyreneeën

Nog zo’n topbestemming voor de zomer: de Pyreneeën. Chantal Antheunisse is dol op adrenalinesporten en trok met haar camper via Aragón en Navarra van Catalonië naar Baskenland. Onderweg ging ze klimmen, raften, wandelen en fietsen. Ze neemt je mee van oost naar west en geeft bij elke actieve stop een camper- of kampeertip.

Ultieme strandgids Valencia

Jessica Sindelka woont en werkt al een paar jaar in Madrid. Maar als ze even vrij is zit ze op het strand van Valencia. En ze is niet de enige want Valencia wordt ook wel Playa de Madrid genoemd. Feestbeest en lekkerbek als ze is kent ze alle leuke tentjes aan de stadstranden. Maar ze weet ook waar de leukste plekken zijn om te relaxen, sporten en dansen. Dus ga je een paar dagen naar Valencia, of ben je in de buurt? Met de tips van Jessica wordt het nog leuker.

Oviedo, Parijse allure in de bergen

Deze keer nemen we je ook graag mee naar Oviedo, een stad met Parijse allure omringd door ruige natuur waar beren en wolven leven. In de winter kan in dit deel van Asturië zelfs twee meter sneeuw vallen, maar in de zomer is het er groener dan groen en genieten de mensen er van het leven. We verbleven er in Casa Rural Selmo, midden tussen de koeien maar toch met heerlijke stranden en maar liefst drie mooie steden in de buurt: Oviedo, Avilés en Gijón. Eigenlijk zijn dit soort B&B’s geheimtips die we liever voor onszelf houden. Toch delen we ze graag met onze lezers en we mogen zelfs drie nachten weggeven in dit kleine paradijsje.

Roadtrip langs de costa’s: maak 5 x kans op een verblijf

Overal in Spanje heb je B&B’s en andere accommodaties van Vlamingen en Nederlanders maar vooral aan de costa’s. Ideaal voor als je goede tips wilt, niet alleen voor je vakantie maar misschien ook omdat je zelf in Spanje wilt gaan wonen. De eigenaren van 5 accommodaties die liggen aan de costa’s van de regio’s Valencia en Andalusië vertellen over hun droomplek, geven tips en verloten ieder drie nachten onder de abonnees van ESPANJE!.

Tips voor 24 uur in Tossa de Mar aan de Costa Brava

Tossa de Mar is zo’n plek waar we steeds willen terugkeren. Net als de kunstenaars die er in de jaren dertig van de vorige eeuw neerstreken raakten we er betoverd door het licht, de opkomende zon boven de golven, de maan boven de nachtelijke zee. Maar we werden ook blij van de tossenses, die werken in de boetiekjes, restaurants en hotels. Het zijn vaak familiebedrijven in eeuwenoude huizen waar ze zelf opgroeiden. Ze hebben gezien hoe het massatoerisme hun dorp overspoelde. Gelukkig zijn er nog momenten dat het er rustig is en daar kunnen zij maar ook wij van genieten. In deze editie geven we tips voor 24 uur in Tossa. Van stranden, lekker eten, shoppen en varen tot wandelen en slapen.

De mysterieuze meren van Ruidera

ESPANJE-eindredacteur Tanja Timmerman beleefde samen met hond Fieke in haar camper avonturen aan de meren van Ruidera, volgens Don Quichot en Sancho Panza een plek vol magie. Het merengebied ligt als een groene en blauwe oase in La Mancha. In de zomer vieren de Madrilenen er vakantie, maar in het voor- en najaar is het er rustig en kun je er eindeloos wandelen.

Op bezoek bij de makers van sherryazijn en sherryvaten

Aafke Jochems reist voor ESPANJE! door heel Spanje op zoek naar bijzondere producten. Of het nu kikkererwten zijn of saffraan of amandelen… Aafke stapt op de boeren af en portretteert ze met haar camera en haar pen. Deze keer was ze in Jerez de la Frontera. Niet om sherry te drinken, maar om te zien hoe sherryazijn wordt gemaakt en hoe de wijnvaten met de hand worden gemaakt. Het levert een prachtige reportage op.

Ontdek de Camino Sanabrés langs thermen en wijngaarden

Huib Afman heeft zich voorgenomen om alle caminos die er zijn te lopen en hij is al aardig op weg. Dit keer liep hij de Camino Sanabrés door Castilië-León en Galicië. In Ourense kwam hij helemaal tot rust in de warme thermen die daar overal te vinden zijn. Ideaal voor ieder jaargetijde want het water is altijd lekker warm.

Sherry (Jerez) – Het geheim dat je wilt delen