Jarenlang stond Manuel Vilas voor een mbo-klas, tot hij besloot schrijver te worden. Met succes, want zijn autobiografische boek Ordesa werd een bestseller. Hoewel Ordesa over Manuel en zijn familie gaat, is het ook een portret van Spanje van de afgelopen zestig jaar. Manuel Vilas vindt Spanje het meest feministische land ter wereld. Hij werd betast door de paters, maar is de katholieke kerk toch dankbaar. Hij vindt veel leraren sadistische machtswellustelingen die leerlingen niet stimuleren maar afkraken. Dat alles vind je terug in Ordesa. Zijn boek is een eyeopener dat leest als een trein. Een absolute aanrader! Aafke Jochems van ESPANJE! sprak hem toen hij in Amsterdam was op uitnodiging van het Instituto Cervantes Utrecht. Het hele interview lees je in editie 1 2022 van ESPANJE! die je hier kunt bestellen.
‘De kern van mijn verhalen is altijd de liefde. Zonder liefde kun je niet leven. Ordesa is een liefdesbrief aan mijn ouders.’ Ordesa is ook het verhaal van een generatie die in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw opgroeide tijdens de Franco-dictatuur. Hoewel er werd gezwegen over de verschrikkingen, armoede en honger die ouders en grootouders in de Spaanse Burgeroorlog hadden meegemaakt, torste de generatie van Manuel die erfenis wel met zich mee. Ordesa vertelt verder veel over het huidige Spanje. Niet in chronologische vorm, maar in meanderende fragmenten.
Manuel Vilas, foto Nines Minguez © Nederland ESPANJE!
Ordesa geeft stem aan eenvoudige mensen
Manuel: ‘De fragmenten zijn als sociologische, historische foto’s van de werkelijkheid. Ik schrijf het op, maar vel geen oordeel. De interpretatie of het oordeel laat ik aan de lezer over. Net als Cervantes deed. Mijn fragmenten geven een stem aan eenvoudige mensen, aan mensen die buiten steden als Madrid en Barcelona wonen. Want het gaat bijna altijd over roem, rijkdom en succes van mensen in de grote steden. Het is mijn morele daad om over eenvoudige mensen te schrijven buiten de metropolen. Dat is mogelijk met literatuur, in tegenstelling tot geschiedenis. Over mensen van eenvoudige afkomst, zoals die van mij, vertelt de geschiedenis niet. Wel altijd over de elite, degenen met de macht. Toen ik bij de koning en koningin uitgenodigd was voor een lunch met honderden genodigden, waarover ik ook schrijf in Ordesa, zag ik in het paleis de portretten hangen van hun voorouders. Sommige zelfs geschilderd door Goya. Over die mensen vertelt de geschiedenis. Het trof me diep, want ik heb geen foto’s van mijn voorouders en maar een paar van mijn ouders. Zij tellen niet mee in de geschiedenis.’
Dubbel gevoel tegenover de kerk
Manuels ouders gingen nooit naar de kerk, alleen als ze er niet onderuit konden. Bijvoorbeeld om hun zoons te laten dopen. Maar verder negeerden ze het instituut, als een stille, anarchistische strijd tegen de katholieke kerk. Omdat de kerk aan de kant van de nationalisten stond in de Spaanse Burgeroorlog en na de oorlog Franco bleef steunen. ‘De ironie wil dat ik als kind uit een arm gezin, dat veel had kunnen hebben aan het communisme van de verliezers van de burgergoorlog, juist veel gehad heb aan de katholieke kerk. Want de enige school in het dorp was een school geleid door paters. In mijn boek beschrijf ik een vage herinnering aan een pater die me waarschijnlijk betastte. Maar het zijn ook de paters die me hebben leren lezen en schrijven, die me geschoold hebben. De meeste waren goede leraren. Ik voel me niet katholiek, maar ik zie in dat ik dankzij de paters naar de universiteit kon.’
Sadistisch machtsvertoon van leraren
Manuel ging Spaanse taal- en letterkunde studeren aan de universiteit van Zaragoza en was als een kind zo blij dat hij na die studie een baan kreeg aan een middelbare school. Een vaste baan met een goed salaris. Ruim twintig jaar doceerde hij Spaanse taal en literatuur aan tieners. Hij moest ze het verschil uitleggen tussen tú en tu (bijvoorbeeld tú lees tu libro = je leest je boek), wat ze geen snars interesseerde. Ook boeken lezen kon ze niks schelen, ze zaten liever op hun smartphone te kijken. Manuel observeerde tijdens lerarenvergaderingen zijn collega’s die leerlingen naar beneden haalden, ze bekritiseerden en misbruik maakten van hun machtspositie. Het knaagde aan hem. Hij besloot zijn vaste baan op te zeggen voor de onzekerheid van zijn roeping: het schrijverschap. Naast boeken wijdde hij zich ook aan gedichten en bijdragen voor de krant El País. ‘Ik ergerde me enorm aan leraren die leerlingen onvoldoendes gaven om kleine, onbelangrijke zaken. Die de leerlingen afkraakten. Terwijl je als leraar de verantwoordelijkheid hebt om leerlingen te inspireren, zodat ze zich goed en zeker voelen. Het is moeilijk om de aandacht vast te houden van leerlingen door hun leven met al die schermen. Ze krijgen ook nog eens het idee mee dat boeken lezen saai is. Niet alleen in Spanje, overal. Toch is het me gelukt om de liefde voor de literatuur over te brengen op leerlingen.’
Citaat uit Ordesa
Tijdens rapportvergaderingen hoorde ik hoe leerlingen werden beledigd, afgerekend op hun manier van zijn, hoe uit sadistisch machtsvertoon onvoldoendes werden gegeven. Ach, het sadisme van het onderwijs. De leerlingen zijn jong, nog onbedorven. Spaanse leraren maken zich boos omdat hun leerlingen bepaalde dingen niet weten. Bijvoorbeeld wie Juan Ramón Jiménez was, […] of wat de formule is van koolstofdioxide en dergelijke meer. Ze realiseren zich niet dat wat zij belangrijk vinden, niet meer is dan een conventie, een cultureel concept, een collectieve afspraak die hun leerlingen eenvoudigweg niet interesseert. Die jongens en meisjes zijn niet onder invloed van dat soort grijze conventies van zichzelf vervreemd. Ze kijken tegen die conventies aan zoals een buitenaards wezen ertegenaan zou kijken Geen mens zou het een buitenaards wezen kwalijk nemen dat hij niet op de hoogte is van onze clichés en bijgelovigheden op het gebied van geschiedenis, wetenschap en kunst. Ze komen uit een andere wereld, jongens en meisjes van 15 komen al ergens anders vandaan.Van hen heb ik een visie op vrijheid geleerd. En ik herinner me dat ik heb gezien hoe die gifkikkers van een docenten de jeugd kapotmaakten.
‘Spanje meest feministische land ter wereld’
In Ordesa legt Manuel niet alleen leraren op de pijnbank, ook andere landgenoten. Hij bekritiseert ze, schrijft dat Spanjaarden erop kicken om landgenoten onderuit te zien gaan. Dat Spanjaarden niet aardig voor elkaar zijn. Maar Spanjaarden zijn ook geweldig, vertelt hij in Amsterdam: ‘Ik ben trots op Spanje, omdat het misschien wel het meest feministische land van de wereld is. Er zitten meer vrouwen in de regering dan mannen. In andere overheidsinstanties is minstens de helft vrouw. Met vrouwonvriendelijke opmerkingen kun je niet meer wegkomen op de werkvloer, je wordt erom veroordeeld. We zijn een voorhoede voor de wereld.’
En de winnaars zijn…
Dit interview is afkomstig uit editie 1 2022 van ESPANJE! Het hele interview lees je in het magazine dat je hier kunt bestellen. Bij het artikel stond een winactie. Ordesa is gewonnen door R. van Alphen, M. Morhée,
P. Eggen, J. De Roeck en D Pardaens. Jullie krijgen het boek toegestuurd door de uitgever. Veel leesplezier! De drie winnaars van het boek Mallorca Vandaag zijn C van den Nieuwenhuijzen, B.J. Beenen en M. Huizer.
Bestel Ordesa en Mallorca Vandaag hier
Een man staat op een kruispunt in zijn leven. Wanneer allebei zijn ouders overleden zijn, ervaart hij de totale zinloosheid van het bestaan. Zijn huwelijk is gestrand, zijn gezin heeft hij verloren, zijn verleden is weggevaagd. Hij wordt beheerst door een gevoel van gemis en verlatenheid en denkt terug aan Ordesa, de plaats waar hij geboren is en zijn ouders overleden zijn, de plaats waar zijn vader zoveel van hield. Hij haalt herinneringen op aan zijn jeugd, zijn ouders en andere familieleden en vertelt over zijn latere leven: zijn twee zoons, zijn carrière, zijn drankzucht en zijn mislukte huwelijk.
Deze persoonlijke familiekroniek speelt zich af tegen het decor van een vermolmd Spanje van de afgelopen decennia, waarmee het verhaal ook een meeslepende kroniek van het moderne Spanje is.
Vilas overpeinst, mijmert en verhaalt, met een grote dosis verbeeldingskracht, over dat wat ons kwetsbaar maakt. Zijn stem is vertrouwd en uitzonderlijk, naïef en wijs, intiem en groots.
Onder de naam Mallorca Vandaag richtte de Nederlandse journalist Allard van Gent in 2001 het eerste Nederlandstalige maandblad op Mallorca op. Zeventig interviews en reportages uit vijf jaar Mallorca Vandaag zijn nu gebundeld. ‘Een feest van herkenning voor de Nederlandse en Belgische lezers die destijds op het eiland woonden, maar ook een inspiratie voor de Nederlanders en Belgen die nu op Mallorca wonen,’ aldus Van Gent. Hij interviewde een bonte stoet Nederlanders die hun geluk vonden op het eiland en geeft zo een prachtig beeld van het leven op Mallorca. Van huisarts Eva Raaf en de kanseliers van het Belgische en Nederlandse consulaat, marktverkopers Kirsten en Corrie, Rick van het Belgisch bierparadijs, Henriëtte Uttien van Snackbar Haarlem, advocaat Yves Sirejacob, diverse kunstenaars en makelaar Paulien Close tot Leontien Van Moorsel, die graag trainde op Mallorca. Allard sprak haar in barrestaurant La Terraza, de ontmoetingsplek voor bekende en onbekende wielrenners in Playa de Palma. Sommigen van hen, zoals de Vlaamse toeristisch gids Nicole de Gols, zijn helemaal ingeburgerd en spreken vloeiend Catalaans. Anderen houden hun Hollandse of Vlaamse roots in ere. Bea van Beach bar Amsterdam, bijvoorbeeld, in de volksmond barretje Amsterdam genoemd. Bea is onomstotelijk Amsterdamse. De bezoekers worden al snel met ‘schat’ aangesproken. ‘Het is iets wat ik wel nooit zal afleren en wel moet. Maar daar ben ik denk ik te Amsterdams voor. Ik noem iedereen snel “schat”. Dat is zo. Als je bij de bloemenman in Amsterdam komt, die zegt ook “schat”.’
Wil je meer leuke Spanjetips?
Lees dan ook het mooie tijdschrift ESPANJE!
- Vier x per jaar 100 pagina’s inspiratie
- Elke keer weer honderden tips
- Roadtrips, steden, natuur, cultuur, wonen en lifestyle
- Vier edities voor slechts €19,95
- Dat is 25% korting op de winkelprijs van €6,99
- Korting op Spaanse films en evenementen
- Maak kans op gratis boeken
- Altijd als eerste in huis
- Ook de digitale editie in je mailbox.
- Je regelt het meteen via deze link
