Voor ’s werelds grootste voedselgevecht moet je de laatste woensdag van augustus in Buñol zijn, een klein plaatsje van 10.000 inwoners in de buurt van Valencia. Hier barst die dag een enorm tomatenfestival los. Tijdens La Tomatina worden bijna 150.000 kilo overrijpe tomaten gebruikt.
Verloop La Tomatina
Het feest begint woensdagmorgen om elf uur, als honderdduizenden tomaten door trucks bij het centrale Plaza del Pueblo in Buñol zijn afgeleverd en er een gong door het dorp klinkt. Het startsein voor het tomatengevecht. Een uur lang is het ieder voor zich en mogen deelnemers elkaar bekogelen met de tienduizenden tomaten die voor handen zijn. Om twaalf uur klinkt er opnieuw een gong en mogen er geen tomaten meer worden gegooid.
Ooit was de theorie dat het festival pas officieel mocht beginnen op het moment dat het de eerste persoon is gelukt om de palo jabon te beklimmen. De palo jabon (‘zeeppaal’) is een ingevette houten paal met in de top een grote ham. Iedereen mag proberen de ham te pakken te krijgen, maar dat blijkt allerminst makkelijk.
Schoonmaak
Je kunt je voorstellen dat het een uur en 150.000 kilo geplette tomaten later één grote smeerboel is in Buñol. Voor de schoonmaak worden brandweerwagens ingezet, die de straten schoonspuiten. Hiervoor wordt water van een Romeins aquaduct gebruikt. Terwijl de autoriteiten zich bekommeren om het schoonmaken van de straten, wassen veel deelnemers van La Tomatina zich in de nabijgelegen rivier. De zuren uit de tomatenpulp blijken overigens een perfect schoonmaakmiddel die de straten frisser maken dan vóór het festival.
Geschiedenis van het festival
Het tomatenfestijn wordt al sinds 1945 gehouden. Die eerste jaren was het allerminst bekend in de rest van Spanje, laat staan in de rest van de wereld. Het festival zou, volgens de meest aangehaalde theorie, zijn ontstaan door een stel baldadige jongens uit het dorp, die dat jaar een optocht van gigantes en cabezudos (reuzen en groothoofden) verstoorden. Ze stalen tomaten uit een groentekraam op straat en begonnen daarmee te gooien. Ze werden opgepakt door de oproerpolitie.
Het jaar daarop werd de actie herhaald door andere jongens, die tomaten meebrachten van huis. Ook zij werden meegenomen door de politie, maar kort daarop weer vrijgelaten.
In 1950 werd het feest door de gemeenteraad van Buñol toegestaan. Behalve het gooien van tomaten, werd een watergevecht nu ook onderdeel van het feest. Zeven jaar later, in 1957, werd La Tomatina opnieuw verboden. Overtreders belandden direct in de gevangenis. Als protest werd er door inwoners van het dorp een lijkwade georganiseerd, waarbij een grote tomaat op de maat van begrafenismuziek door de straten werd gedragen.
Uiteindelijk werd het tomatenfestival in 1959 alsnog erkend als officieel feest. Sinds 1980 deelt de gemeente tomaten uit aan de deelnemers. Landelijke bekendheid kreeg het feest echter pas in 1983, nadat er een reportage van Javier Basilio was uitgezonden op de nationale televisie. Sindsdien groeide het aantal deelnemers jaar na jaar. In 2002 werd La Tomatina benoemd tot cultureel erfgoed van Spanje.
Meedoen aan La Tomatina
Om deel te kunnen nemen aan La Tomatina, moet je tegenwoordig een plekje reserveren. Wegens het enorme succes – deelnemers vanuit de hele wereld melden zich aan – mogen sinds 2013 nog maximaal 20.000 mensen meedoen. Alle deelnemers betalen tien euro, die wordt gebruikt voor de tomaten en de schoonmaakkosten.
Lees ook: de leukste Spaanse zomerfeesten
Verspilling?
Een voedselgevecht waarbij 150.000 kilo tomaten worden weggegooid, is dat nu wel zo’n goed idee? Veel mensen maken zich zorgen over de verspilling van de tomaten. Maar maak je geen zorgen, zegt de groente- en fruitteler Centrimed in La Llosa (Castellón). Het bedrijf levert al meer dan tien jaar de tomaten voor La Tomatina. Speciaal voor het festival worden twee weken lang tomaten opgeslagen die niet geschikt zijn voor de verkoop, omdat ze te groot, klein of overrijp zijn.
De regels
- Flessen of andere harde objecten zijn niet toegestaan tijdens het gevecht. Hiermee kun je andere deelnemers verwonden.
- Trek niet aan andermans kleding.
- De tomaten moeten worden fijngeknepen voordat je ermee gooit, zodat ze minder hard aankomen.
- Als je het tweede schot hoort, moet je stoppen met het gooien van tomaten
Tips
- Wie tijdens La Tomatina nog een slaapplaats probeert te bemachtigen in Buñol, komt waarschijnlijk van een koude kermis thuis. Zorg dat je je accommodatie van te voren hebt geregeld. Mocht het in Buñol niet meer lukken, dan is in Valencia (op 38 kilometer van Buñol en goed bereikbaar met het openbaar vervoer) ongetwijfeld nog plek.
- Draag dichte schoenen die na afloop mogen worden weggegooid. Op slippers is de kans groot dat er iemand op je teen staat of dat je je schoeisel verliest.
- Draag oude kleren. Grote kans dat ze toch scheuren en gegarandeerd dat ze héél vies worden.
- Een bril om je ogen te beschermen tegen het tomatenpulp kan, maar beter nog is een schoon doekje om het vuil uit je ogen houden. Stop je shirt in je broek om altijd een stukje schoon en droog te houden.
- Als je van plan bent foto’s te gaan maken, neem dan een waterproof camera mee!In deze video kun je zien hoe La Tomatina in 2017 verliep.
Valt er nog meer te beleven in Buñol?
Jazeker. Het oude centrum van de gemeente is de moeite waard en daarnaast is het kasteel van Buñol (Castillo de Buñol) een aanrader. Dit dertiende-eeuwse kasteel bestaat uit twee delen, een militair fort en een residentie. Ook een tip is de zogenoemde Cueva del Turche, een geologische rotsformatie met een waterval waar je kunt zwemmen of picknicken. Een bezoek aan Buñol laat zich goed combineren met een bezoek aan Valencia of een vakantie aan de Valenciaanse costa.
