Bij de uitreiking van de Premios Max, de Spaanse theaterprijzen, is de Nederlands-Spaanse coproductie La Reina del Metal van Vanesa Aibar en Eric Monfort uitgeroepen tot beste dansvoorstelling van het jaar. De theaterprijzen werden op maandag 17 april 2023 uitgereikt in het Fallastheater in Cádiz. La Reina del Metal is een coproductie van Aibar/Monfort, Flamenco Biënnale Nederland, Agencia Andaluza de Instituciones Culturales en drie andere Spaanse instellingen.
De wereldpremière van La Reina del Metal (De koningin van het metaal) door de Spaanse flamencodanseres Vanesa Aibar (1983) en de in Nederland wonende Spaanse multipercussionist Enric Monfort (1977) was in januari tijdnes de Flamenco Biënnale in Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. In 2019 bracht festivaldirecteur Ernestina van de Noort de twee voor het eerst samen. Het klikte meteen en tijdens de lockdown ontwikkelden ze een virtuele miniversie van La Reina del Metal. Op verzoek van Van de Noort maakten ze er voor de IX Flamenco Biënnale een volledige voorstelling van.
IJzersterke ode aan de flamenco
De voorstelling werd ook in Nederland lovend ontvangen. Vooral de manier waarop Aibar de flamencotraditie vernieuwt wekt ontzag. In een recensie voor Theaterkrant schreef ESPANJE!-hoofdredacteur Marjan Terpstra: ‘Aibar kent de flamenco van haver tot gort. Ze verbreekt de ketenen, rukt het keurslijf letterlijk van zich af, maar vergeet haar roots niet. Hoe vooruitstrevend en modern ook, deze voorstelling is toch vooral ook een ode aan waar ze vandaan komt: het rauwe leven in de mijnen en de flamenco. IJzersterk!
In La Reina del Metal lijken Aibar en Monfort letterlijk opgesloten tussen de metalen kettingen, die als gevangenisspijlen om hen heen hangen. In die kleine vierkante ruimte creëren ze met minieme middelen en een subtiele soundscape een fascinerende wereld. Alles is een klankkast voor Monfort. Zijn tafel ligt vol met de meest onwaarschijnlijke ‘instrumenten’: van koebellen tot de onderkant van een strijkbout.
Alles wordt klank
Ook Aibar is een klankkast geworden. Elke stap die ze zet, elke sierlijke handbeweging die ze maakt, wordt opgepikt door microfoons die in haar hakken, op haar lijf en in een ring zijn verborgen, waardoor haar fenomenale hakkengeroffel extra nagalmt en elke schrapende beweging met haar voeten pijn doet. Samen met de opstijgende rook en het decor zorgen de geluiden voor een onheilspellende sfeer die niks met flamenco te maken lijkt te hebben. Maar als je je oren dichtdrukt en alleen maar kijkt, zie je waar Aibar vandaan komt en dat ze flamenco ademt. Ze groeide op in een mijnstreek in de provincie Jaén, waar ijzererts wordt gewonnen en de taranto wordt gedanst. Het maakt haar vrij letterlijk een danskoningin uit de metaalstreek.’
De volledige recensie van de voorstelling lees je hier.
In dit artikel in de Spaanse krant El Pais je welke andere voorstellingen in de prijzen vielen
