Onschuldige grapjes, verzonnen nieuwsberichten en in sommige dorpen zelfs uitbundige feesten: dat zijn de ingrediënten van Onnozele Kinderen, dat in Spanje op 28 december wordt gevierd. Kijk uit dat je er zelf niet in trapt.
Wat wordt herdacht tijdens Onnozele Kinderen?
Echt feestelijk is de gelegenheid eigenlijk niet, want met de Día de los Santos Inocentes herdenken de Spanjaarden een wel heel meedogenloos moment uit de geschiedenis: de massale kindermoord die werd bevolen door heerser Herodes, de Romeinse vazalkoning in Jeruzalem ten tijde van de geboorte van Jezus.
Volgens de Bijbelse vertelling had koning Herodes van de drie koningen uit het Oosten vernomen dat de (toekomstige) koning der joden in Bethlehem geboren was. De koningen waren naar hem op weg en werden daarbij werden geleid door een ster.
Herodes, die zelfs zijn eigen zonen had laten doden uit angst dat ze hem van de troon zouden stoten, vreesde meer dan ooit voor zijn positie en vroeg de drie wijzen na hun bezoek terug te komen om hem te laten weten waar hij het kindje zou kunnen vinden. Zogenaamd om de baby te huldigen, maar zijn intentie was om het direct uit de weg te ruimen.
De drie koningen op hun beurt werden in een droom gewaarschuwd voor de kwade bedoelingen van de Romeinse heerser en keerden niet meer terug. Toen Herodes merkte dat hij om de tuin was geleid, zond hij zijn manschappen uit om in Bethlehem alle jongetjes onder de twee jaar om het leven te brengen: Herodes wilde er zeker van zijn dat de nieuwe koning der joden hem nooit in de weg zou zitten.
Het bloedbad ging de geschiedenis in als de Kindermoord van Bethlehem. Wat de heerser niet wist, was dat ook Jozef in een droom werd gewaarschuwd en maatregelen nam. Met Maria en de baby Jezus vertrok hij naar Egypte. De koning der joden bleef in leven, maar andere onschuldige kinderen stierven een oneerlijke dood.
Het katholieke geloof leert dat God met de dood van de onschuldige jongetjes van Bethlehem de komst van de Messias aankondigde. En bloederig of niet, in Spanje zijn religieuze data bijna altijd wel érgens in het land een reden tot feest.
Onnozele kinderen in Nederland
Ook in Nederland bleef de herdenking niet beperkt tot de kerk, maar kreeg 28 december een feestelijk tintje in de volkscultuur. Zo trokken kinderen in de eerste helft van de twintigste eeuw in steden en dorpen in het zuiden van het land net als met Sint Maarten al zingend en verkleed (meestal als volwassenen) langs de deuren in ruil voor snoep en geld. In de jaren vijftig was het echter grotendeels gedaan met deze folkloristische viering van Onnozele Kinderen, zoals de dag in het Nederlands heet. Overigens heeft het woord onnozel tegenwoordig misschien een negatieve bijklank in onze taal, ooit was het woord synoniem voor onschuldig.
Día de los Santos Inocentes in Spanje
In Spanje is de feestelijke traditie nog altijd levend. De tijd van het jaar leent zich perfect voor gezelligheid en vertier. Natuurlijk vieren de Spanjaarden kerst -meestal in huiselijke sfeer- en de jaarswisseling. Bovendien komt Driekoningen, de dag dat alle Spaanse kinderen hun kado’s ontvangen, er nog eens achtergaan. Scholen zijn gesloten en veel werknemers hebben vrij. Onnozele Kinderen, in de praktijk de Spaanse variant van 1 april, past daar perfect tussen.
Vaders en moeders zijn gewaarschuwd, want juist kinderen zien op 28 december de kans om anderen eens flink in de maling te nemen, zonder daarvoor te worden gestraft. Als zoon of dochter ineens het ontbijt klaarmaakt, kan het goed zijn dat suiker en zout verwisseld zijn. Andere populaire grappen zijn het verzetten van de klok, het losdraaien van lampenpeertjes of het verwisselen van gewone peertjes voor gekleurde exemplaren. Tegenwoordig wordt ook de moderne technologie ingezet voor de grappen. Zo kun je ineens een smsje ontvangen met het nieuws dat je auto is weggesleept. Allemaal onschuldige grapjes dus en in het Spaans worden ze inocentadas genoemd.
1 april-grappen in de Spaanse media
Vrije hand hebben ook de media in het land, net als de Nederlandse pers op 1 april. Hele pagina’s bevatten niks dan onzin. Sommige nieuwsfeiten worden vermeld vanwege het hoge grappigheidsgehalte, andere zijn simpelweg verzonnen. Lezers moeten in elk geval op hun hoede zijn voor nieuwsberichten van het kaliber ‘UFO stort neer op Casa de la Zarzuela’ of ‘Dochter Zapatero gaat ervandoor met Rajoy’.
Zo werd eind jaren zeventig door dagblad ABC uit Madrid het goede nieuws gepubliceerd dat de OPEC had besloten de prijs per olievat te verlagen van 24 dollar naar 1,62 dollar! Helaas voor de lezers bleek dat natuurlijk niet het geval. Een paar jaar geleden kondigde de gemeente Lepe in het zuiden van Spanje aan dat de film Pirates of the Carribean in het dorp zou worden opgenomen. Hoofdrolspeler Johnny Depp is er nooit gesignaleerd. Hoewel de traditie om verzonnen nieuws te brengen meer leeft bij de geschreven pers dan bij andere media, wil de Spaanse televisie haar kijkers ook nog weleens in de maling nemen. In 1996 beweerde de televisiezender Telecinco dat Boris Jeltsin, op dat moment president van Rusland, van origine Spanjaard was, geboren in het Andalusische Ronda onder de naam Juan Manuel Sánchez Fernández.
Soms hebben de grappen, die door lezers onterecht voor waarheid worden aangezien, vervelende gevolgen. In 1991 stuurde de Spaanse bank Banesto een fax met het nieuws dat de bank voetbalclub Atlético de Madrid zou kopen. Een inocentada zonder gevolgen. Twee jaar later dacht de bank wederom een grapje te kunnen uithalen, alleen het kwam ze dit keer wel duur te staan. De Banco de España zou besloten hebben dat Mario Conde, op dat moment president van Banesto, het veld moest ruimen. Het gevolg? De volgende dag holden klanten naar de bank om hun rekening te legen. Ze hadden het nieuws opgevat als een gevaarlijke ontwikkeling.
Onnozele Kinderen in Ibi (Alicante)
Niet overal blijft het bij onschuldige grapjes en verzonnen nieuws. In het Alicantijnse Ibi nemen op 28 december voor een dag de enfarinats het roer over van het stadsbestuur. Na dagen van optochten waarbij satirische teksten worden voorgelezen, zorgt een groep van veertien mensen uit het dorp ervoor dat ze wit zien van het meel. Vandaar ook de naam enfarinats: Valenciaans voor bemeelden (of bebloemden).
Van oudsher zijn de meesten werkzaam bij de speelgoedfabriek in het dorp. Alle bemeelden hebben hun eigen rol: zo zijn er een advocaat, een rechter en een burgemeester. Vroeg in de ochtend nemen zij het roer over van de burgemeester, die niet gespaard wordt en traditioneel onder het meel bezaaid zal worden tijdens de ‘staatsgreep‘. Vervolgens hebben de enfarinats het voor het zeggen, maar ze moeten wel zorgen dat ze hun macht behouden. Daarvoor innen ze belastingen bij de burgers, die vanzelfsprekend weigeren te betalen.
De belangrijkste gebeurtenis is dan ook de veldslag die de nieuwe bestuurders leveren tegen wanbetalers (de in het zwart geklede burgers in het dorp) met als belangrijkste wapen nog meer meel, waardoor aan het eind van de dag eigenlijk alles en iedereen in Ibi wit ziet. Overigens worden ook tomaten en andere groenten gebruikt en het nodige vuurwerk. Als de veldslag gestreden is -de enfarinats winnen altijd- is het tijd voor feest. De dag wordt traditioneel afgesloten met Els Tapats, onherkenbare personages met cape, die wraak nemen op de bemeelden met hun traditionele dansen op het dorpsplein.
Fiesta de los Locos: Feest der gekken in Jalance (Valencia)
Het dorpje Jalance in de Valle de Ayora-Cofrentes (Valencia) staat 28 december in het teken van la Fiesta de los Locos. Volgens de inwoners is het feest al eeuwenoud. De oorsprong ervan zou gezocht moeten worden in de ludieke volksfeesten ter ere van Saturnus, die de Romeinen al vierden in hun rijk. Bovendien werden in de regio allang voor de intrede van het christendom heidense feesten gevierd.
De eerste schriftelijke overlevering die melding maakt van het feest is een parochieboek uit de achttiende eeuw. De plaatselijke kerk verleende toestemming voor de viering ervan in ruil voor geld of produkten. De locos werden gespeeld door dienstplichtigen in het dorp: zo was het feest meteen een soort inwijdingsritueel. Omdat de dienstplicht is afgeschaft, zijn het tegenwoordig de achttienjarige politieagenten en hun vrienden die voor gekken (mogen) spelen.
De jongemannen kleden zich met oude vodden, die ze tijdens de voorbereidingen bedrukt hebben met erotische plaatjes. Tussen hun benen bungelen parpika´s en ñoras, de kleinere Murciaanse variant van de paprika. Zo bewijzen ze aan de vrouwen in hun dorp dat ze in elk geval genoeg ’tussen de benen hebben hangen’. Ze brengen de dag met hun kameraden en een flinke dosis alcohol door. Ze maken de straten onveilig en flirten er op los. En als de avond valt gaan ‘alle remmen los’. Dan is iedereen de onschuldige kinderen allang vergeten…
Meer lezen?
Meer Spanje-tips en inspiratie
ESPANJE! is hét magazine voor iedere Spanjeliefhebber. Met ESPANJE! krijg je vier keer per jaar honderd pagina’s tips om het prachtige land aan en achter de heerlijke zonnige stranden en beroemde toeristische trekpleisters te ontdekken.
- Doe inspiratie op, onmisbaar voor je volgende Spanjereis
- Krijg tips voor onderweg en over de Spaanse gastronomie, taal en cultuur
- Altijd en overal gratis toegang tot de online edities
- Exclusieve abonneevoordelen, kortingen en winacties
- Altijd eenvoudig opzegbaar
De autonome regio Valencia is de uitgelezen bestemming om een zonvakantie met cultuur te combineren. Vooral de lange stranden aan de Middellandse Zee en vele zonuren maken van Valencia een populair vakantieoord.
