In ESPANJE! bespreken we in elke editie de mooiste boeken die in de afgelopen maanden zijn verschenen. We hebben onze boekenkeuze uit 2021 even voor je op een rijtje gezet: van romans en kookboeken tot geschiedenis en het Casa de Papel doe boek. En, heel handig, je kunt ze meteen bestellen.

Meesterwerk van Almudena Grandes

In De moeder van Frankenstein vermengt Almudena Grandes opnieuw feit en fictie om een fascinerend beeld te schetsen van de Spaanse samenleving tijdens de dictatuur van Franco. Psychiater Germán Velázquez Martín keert in 1954 na 15 jaar ballingschap terug in Spanje om te werken in een inrichting voor vrouwen. Een van zijn patiënten is de excentrieke gravin Aurora Rodríguez Carballeira die een dochter op de wereld bracht ‘die de Mensheid zou verlossen van haar defecten en beproevingen’. Maar het liep anders: Hoewel Hildegart op haar achtste al zes talen sprak en als tiener afstudeerde in de rechten en internationale bekendheid genoot vanwege haar strijd voor seksuele hervorming en socialisme, voldeed ze niet aan het ideaalbeeld van haar moeder. In 1933 werd ze op haar 17^e door vier kogels gedood. Door haar moeder. Een verhaal dat je niet zou kunnen verzinnen, maar toch is het echt gebeurd. Grandes brengt Aurora’s waanzin tot leven en volgens sommigen is het zelfs haar beste roman tot nu toe.

De moeder van Frankenstein, Almudena Grandes, 683 pagina’s, Signatuur, €29,99

Gevaarlijk spel met Casa de papel

Ivan Tapia is uitgever van intelligentiespelletjes en schrijver en regisseur van een theatershow gebaseerd op raadsels. Ditmaal haakte hij aan bij het succes van La Casa de Papel. Hij maakte een boek waarin Sergio Marquina, beter bekend als ‘de professor’, een pakket raadsels stuurt aan zijn jeugdvriend Jero Lamarca. De twee vermaakten elkaar vroeger al met hersenkrakers tijdens hun wekenlange verblijf in het ziekenhuis in SanSebastián. Als Jero de raadsels oplost is een deel van de buit van de grootste Spaanse bankoverval voor hem. En jij kunt hem helpen. Een heerlijke escape voor lange avonden.

 

La casa de papel – Escape boek – Het dagboek van de professor, Ivan Tapia en Montse Linde, 208 pagina’s €17,50

Zoek je reisboeken over Spanje? Kijk dan eens bij reisboekhandel De Zwerver. Je vindt er honderden reisgidsen en routekaarten over alle regio’s van Spanje. Op werkdagen voor 17 uur besteld, morgen in huis.

Recepten uit Casa3 in Polopos

Hoe kun je in Spanje beter inburgeren dan door over eten te praten? Wijnand Boon, samen met zijn vriendin Thyssa winnaar van het RTL-programma Het Spaanse dorp: Polopos, deed dat en besloot tijdens de lockdown een kookboek te schrijven. Hij maakte alles zelf in zijn eigen huis en vroeg buren, marktkooplui en koks van zijn favoriete restaurants om hun recepten. Het resultaat is een heerlijk boek met gerechten uit heel Spanje, van cocido madrileño tot pimientos de Padrón.

In de keuken van het Spaanse dorp Polopos – Wijnand Boon, Luitingh-Sijthoff, 256 pagina’s, €27,50

Op reis naar Santiago

Een bouquetreeksroman over een religieuze ervaring in Spanje, zo zou je Het beloofde land van Elizabetch Musser kunnen samenvatten. ‘Entertainmenmt with a soul’ noemt de schrijfster haar elf boeken zelf. Abbie Jowett loopt vast in haar huwelijk en haar leven. Ze besluit haar volwassen zoon achterna te reizen om samen met hem de Camino de Santiago te lopen. Tijdens hun tocht ontmoeten ze Rasa, een Iraanse vrouw die in het geheim vluchtelingen helpt, en Caroline, een journaliste die onderzoek doet naar pelgrims. Al lopend door de Spaanse landschappen komen ze tot persoonlijke inzichten.

 

Het beloofde land, Elizabeth Musser, 416 pagina’s, Kokboekencentrum Fictie, €23,99

Ooggetuigenverslag 75 jaar na dato

Arturo Barea werkt tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) als censor van de internationale pers middenin Madrid, in het Telefónica-gebouw. De troepen van Franco hebben de stad omsingeld, geholpen door Hitler en Mussolini. Barea is getuige van barbaarse aanslagen, bominslagen, wraakacties, verraad, vluchtelingenstromen en politiek gekonkel en heeft de gave er realistisch en oprecht over te schrijven. Tot zijn ontsteltenis ziet hij hoe de Republikeinen allesbehalve eensgezind zijn. Socialisten, communisten en anarchisten deinzen er soms niet voor terug om iemand uit een ander links kamp te liquideren. Tegelijkertijd vindt Barea in deze ellende ook de liefde van zijn leven. Schrijven wordt zijn uitlaatklep om te overleven. Hoewel het boek na 75 jaar nu pas is vertaald in het Nederlands, is het een absolute must voor iedereen die wil begrijpen waarom de Spaanse Burgeroorlog in Spanje nog steeds een open wond is.

De slag Madrid tijdens de Spaanse Burgeroorlog – Arturo Barea – 466 pagina’s – €27, Uitgeverij Schokland

 

Prachtig naslagwerk van jonge Spaanse

Iedereen die zich zorgen maakt over het feit dat jongeren steeds minder lezen, of dat er in bibliotheken weliswaar van alles gebeurt, maar er ook steeds minder boeken worden uitgeleend, zou dit boek van de jonge Spaanse classica Irene Vallejo moeten lezen. Het is erg vlot en aantrekkelijk geschreven en toont aan dat er weinig reden is tot somberen: het medium boek bestaat al meer dan 2000 jaar, en zal in welke vorm dan ook altijd blijven bestaan. We hebben als mensen immers behoefte om elkaar verhalen te vertellen, en dat simpele gegeven is in die paar millennia van grote veranderingen en vernieuwingen, nauwelijks veranderd. Er zijn talloze boeken geschreven over de geschiedenis van het lezen en over de geschiedenis van boeken, en dit boek heeft van al die boeken wat opgestoken, maar voegt er nog iets unieks aan toe. Het bestaat namelijk uit 138 ‘verhaaltjes’ die elk een nieuw bouwsteentje bijdragen aan wat je de monumentale ‘Geschiedenis van een wereld in boeken’  zou kunnen noemen. Stuk voor stuk zijn het juweeltjes waarin voortdurend parallellen worden getrokken tussen het lezen en andere vormen van communicatie als film, muziek of kunst, voortdurend springend tussen het verleden van de oude Grieken en Romeinen naar het heden toe. Aantrekkelijk voor de lezers van ESPANJE! is dat dit boek tal van voorbeelden bevat uit de Spaanstalige literatuur: voorbeelden die nieuwsgierig maken, en aanzetten tot lezen. Nederlanders komen in het boek niet voor, behalve dan zijdelings Van Gogh, Escher, Mondriaan en De Kooning, maar verrassend genoeg wél de bij ons vergeten schrijver Nico Rost (die ook schreef over de Spaanse Burgeroorlog). Alleen al om die paar indringende bladzijden (289-294) is dit boek meer dan de moeite van het lezen waard.

Irene Vallejo, Papyrus. Een geschiedenis van de wereld in boeken. Meulenhoff, Amsterdam 2021.  Oorspronkelijke titel: El infinito en un junco. Vertaald door Adri Boon. €29,99

Ontmoeting met het Spaanse verleden

Javier Cercas, auteur van meerdere succesromans over de Spaanse Burgeroorlog, durft met De koning van het schimmenrijk eindelijk het eigen familietrauma in de ogen te kijken. Zijn geliefde oudoom Manuel Mena, die 1938 op negentienjarige leeftijd aan het front sneuvelde, werd in zijn geboortegehucht Ibahernando in Extremadura als een held begraven. Nog steeds is daar een straat naar hem genoemd. Maar het democratiseringsproces na de dood van Franco in 1975 wierp een ander licht op de zaak en langzaamaan werd duidelijk dat Manuel aan de verkeerde kant had gevochten. Cercas gaat terug naar zijn geboortedorp om uit te zoeken wie die foute oom was. Hij spreekt o.a. met een man wiens vader tijdens de oorlog door franquisten werd vermoord. Maar Cercas probeert niet alleen de historische feiten te  reconstrueren. Hij gaat verder wat leidt tot deze bekentenis: ‘toen pas had ik het gevoel dat Manuel Mena voor mij niet langer een verre, vage gestalte was…het symbool van alle fouten en verantwoordelijkheden, heel de schuld en schaamte en de ellende en de dood en de nederlaag en de verschrikking en de smeerlapperij en de tranen en de opoffering en de passie en de schande van mijn voorouders, maar een man van vlees en bloed, een gewone jongen met eigenwaarde die teleurgesteld was in zijn idealen, een soldaat verdwaald in een oorlog die hem vreemd was, die niet meer wist waar hij voor vocht. En toen zag ik hem.’

De koning van het schimmenrijk, Javier Cercas, 320 pagina’s, Uitgeverij De Geus, €21,50

 

Mysterieuze zee in Asturië

Vuurtorenberichten van de Mexicaanse Jazmina Barrera is een soort reisverslag langs zes vuurtorens op verschillende continenten, waaronder ook een in het Spaanse Asturië. Het is tegelijkertijd een autobiografische roman van een jonge schrijfster op zoek naar een thema. Het boek werd door de Engelse schrijver Philip Hoare ‘glorieus’ genoemd. ‘Prachtig geschreven – net zo suggestief en aanlokkelijk als een vuurtoren op een afgelegen landtong, waar vanaf een donkere en mysterieuze zee naar gekeken wordt.’

Jazmina Barrera, Vuurtorenberichten, Uitgeverij Karaat,144 pagina’s, €19,95

 

Verloren met de tijd

Gema luidt de Spaanse titel van deze roman. Het is de voornaam van de overleden jeugdvriendin van schrijfster Milena Busquets (1972). Niet dat dit verhaal volledig autobiografisch is, wel is veel waargebeurd. Het draait vooral om hoe betrouwbaar herinneringen zijn. De hoofdpersoon uit dit boek is een veertiger met een druk leven vol werk, zoons, vrienden en een jonge geliefde, een bekende acteur. Dan komt ze per toeval in het restaurant dat vroeger van de vader van Gema was. Het slingert haar terug naar haar middelbareschooltijd, toen Gema op vijftienjarige leeftijd aan leukemie overleed. Ze besluit uit te zoeken of haar herinneringen aan haar vriendin kloppen. De aandacht voor haar geliefde verslapt, want ze wil alleen zijn en plekken bezoeken uit haar schooltijd. Plus tijd doorbrengen met oud-klasgenoten om erachter te komen of haar herinneringen vervormd zijn met de jaren. Hoewel de dood van een leeftijdgenootje de aanleiding is, is de roman niet zwaarmoedig. Het is een licht geschreven, soms reflecterend verhaal over vriendschap, geheugen en het leven.

Milena Busquets – De verloren vriendin – Uitgeverij Meulenhoff – €20

 

De avonturen van drie vrouwen

Voor vrouwen van 40+ die van Spanje én de Bouquetreeks houden kwam uitgeverij Luitingh-Sijthoff met het vierluik Nueva Vida. Drie getrouwde vrouwen met problemen – overgewicht en spilzuchtige en vreemdgaande echtgenoten –  besluiten naar Spanje te gaan. Kunnen ze daar opnieuw beginnen?

Onder de Spaanse zon, deel 1, Anna Thomas, Luitingh Sijthof, €17,50

Mooie miniatuurtjes van een Spanjekenner

Vertaler en Spanjekenner Frieda Kleinjan bundelde in Typisch Spanje de verhalen die ze schreef over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, muziek, tradities, natuur, steden, sport, film… Zo beschrijft ze hoe Don Juan, de vrouwenverslinder uit het 17^e-eeuwse Spaanse toneelstuk van Tirso de Molino, uitgroeide tot een wereldwijd fenomeen nadat Mozart en Molière met hem aan de haal waren gegaan. Een ander mooi verhaal gaat over de Ecce Homo uit het slaperige plaatsje Borja, dat wereldnieuws en een toeristische hotspot werd nadat  een bejaarde vrouw uit de parochiegemeente het kunstwerk had ‘gerenoveerd’.  In ruim 40 mooie miniatuurtjes schetst Kleinjan in twee à drie pagina’s een bont beeld van Spanje waar altijd wel iets geks of leuks gebeurt. Boeiend voor beginnende én doorgewinterde Spanjefans.

Typisch Spanje, Frieda Kleinjan, 180 pagina’s, Boekengilde B.V., €17,50

Zoeken naar de mediterrane ziel

De Middellandse Zee is al eeuwenlang een smeltkroes van culturen. Arnout Hauben en Marijn Sillis reisden dwars door de Middellandse Zee en bezochten ook de Balearen. Zo ontdekten ze dat de cultus rondom de oude mediterrane godin Tanit op Ibiza springlevend is. De tv-serie over hun reis was in de zomer van 2021 te zien maar ze maakten ook een prachtig boek over hun avonturen.

Dwars door de Middellandse Zee | Arnout Hauben en Marijn Sillis 256 pagina’s | €24,50

Ontroerende moeder-zoonroman van Carrasco

Jesús Carrasco keerde na een tijdje in Edinburgh gewoond te hebben terug naar huis. En in een paar weken was er deze ontroerende roman, waarin hij de kloof schetst tussen zijn generatie en die van zijn ouders, die opgroeiden in de beklemmende Francotijd. Vanwege de dood van zijn vader komt Juan uit Edinburgh weer naar zijn geboortedorp. Zijn zus Isabel verwijt hem dat hij niet omkijkt naar zijn ouders. Als zijn moeder alzheimer blijkt te hebben, vraagt zijn zus hem om voor haar te zorgen. Ineens zit Juan weer vast op de plek waaraan hij wilde ontsnappen, samen met zijn moeder, die steeds verder dementeert. Volgens Carrasco zijn er in Spanje veel romans geschreven over vaders en zonen en over moeders en dochters. Een roman over moeder en zoon is uniek, en zeker een verhaal waarin de zoon de taken op zich neemt die traditioneel door vrouwen worden vervuld.

Terug naar huis – Jesús Carrasco, Meulenhoff, 288 pagina’s, €21,99

Het verhaal achter de Armada

Spanje was begin 17^e eeuw een supermacht met zes vloten in de vaart, waarmee een groot deel van de wereldhandel werd gedomineerd. Maar het wereldrijk bleek een loden last voor de Spanjaarden. Keer op keer werden mannen uit alle provincies geronseld, met een enorme leegloop tot gevolg. De verbanning van honderdduizenden morisco’s maakte het nog moeilijker om aan manschappen te komen. Toch wilden de Spanjaarden hun handelsroute naar het noorden veiligstellen, want door hun conflict met Frankrijk konden ze niet over land. Zodoende werd in 1639 een grote vloot opgetuigd met 55 oorlogsschepen en 22 transportschepen, die geld en goederen vervoerden. Deze armada werd in het Kanaal door Maarten Harpertszoon Tromp volledig in de pan gehakt, waarbij de Spanjaarden 43 schepen en zesduizend manschappen verloren. Historicus en journalist Luc Panhuysen brengt deze gebeurtenissen met veel sjeu en oog voor detail tot leven.

Het monsterschip – Maarten Tromp en de armada van 1639 – Luc Panhuysen, 320 pagina’s, €29,99

 

Deze recensies zijn afkomstig uit het tijdschrift ESPANJE! en werden geschreven door Hub. Hermans, Aafke Jochems en Marjan Terpstra. Meer recente recensies vind je in ESPANJE! dat je hier kunt bestellen. Recensies uit eerdere edities lees je hier.