Er zijn in 2024 weer heel veel heerlijke boeken verschenen voor Spanjefans. Spannende thrillers, TikTok-hits, de biografie van een B&B-eigenaar uit Catalonië, historische romans, mooie reisboeken: noem het maar op. Wij hebben er 15 voor je op een rij gezet, met bestellink, zodat je jezelf of iemand anders kunt verrassen.
Indringende klassieker
In de reeks Kritische Klassieken is De grote reis van Jorge Semprún (1923-2011) heruitgegeven. En terecht! Deze grotendeels autobiografische memoir uit 1963 kruipt meteen onder je huid. We maken de vierde nacht en daaropvolgende dag mee van de treinreis van Frankrijk naar concentratiekamp Buchenwald. De hoofdpersoon voert gesprekken met de fictieve ‘jongen uit Semur’, met wie hij opeengepakt staat in de wagon. Deze jongen zal de reis niet overleven. De schrijver meandert knap van de treinreis naar herinneringen uit zijn jeugd in Spanje, in Den Haag als zijn vader ambassadeur voor de Spaanse Republiek is, naar zijn tijd in het verzet in Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog en naar de verhoren van de Gestapo. Ook blikt hij vooruit, naar het leven als dwangarbeider in het concentratiekamp en daarna. Semprún ontvluchtte met zijn familie de Spaanse Burgeroorlog en werd na Franco’s overwinning balling en verzetsstrijder in Frankrijk. In het verzet, in het concentratiekamp en na terugkomst werd hij steeds de ‘Spaanse rooie’ genoemd. Van 1988 tot 1991 was hij partijloos minister van Cultuur onder sociaaldemocraat Felipe González. Trefzeker, onopgesmukt en zonder in de slachtofferrol te vervallen geeft Semprún een indringend beeld van cruciale jaren uit zijn leven.
De grote reis – Jorge Semprún, uitgeverij Schokland, vertaald uit het Frans door Jean Schalekamp, 208 pagina’s
In zak en as
De eerste alinea van Het geluid van een lichaam zet meteen de toon: middelbare scholier Diego is uit het raam gesprongen in Madrid, waar hij met zijn moeder woont. Via zijn halfzus, de vertelster die in Barcelona een migrantenbestaan met onzekere rotbaantjes leidt, beleven we mee wat er aan Diego’s zelfdoding is voorafgegaan. En hoe ze met zijn as in een plastic tas even terugkeert naar Mexico, waar ze oorspronkelijk vandaan komen. Het is een verhaal over migratie, uitbuiting, racisme, armoede en geweld. De Mexicaanse Brenda Navarro (1982) weet deze thema’s met haar ongepolijste en vlotte stijl zo te verwoorden dat je dit boek niet kunt wegleggen. Navarro zelf kwam voor haar masterstudie naar Barcelona. Ze woont en werkt nu in Madrid en schrijft onder meer voor El País. In deze schrijnende roman houdt ze ons een spiegel voor hoe wij in Europa met migranten omgaan. In Spanje gaat het dan vaak om Latijns-Amerikanen, zoals de verstelster, Diego en hun moeder. Toen het boek in Spanje uitkwam, won het verschillende prijzen. Geen feelgoodverhaal met happy end, maar een actuele roman die blootlegt wat een hachelijk en onveilig bestaan doet met migranten.
Het geluid van een lichaam – Brenda Navarro, Das Mag Uitgevers, vertaald uit het Spaans door Joep Harmsen, 234 pagina’s
Meer boekentips? Lees dan ook het mooie reismagazine ESPANJE! Je kunt het HIER bestellen.Koeien en herinneringen
In 1981 onderneemt schrijver Julio Llamazares een voettocht langs de Curueño, de rivier van zijn jeugd tussen de Picos de Europa en de stad León. In dit landschap, dat in de winter vaak bedekt gaat onder een dikke laag sneeuw, leven de mensen met hun koeien en hun herinneringen. Zelfs Llamazares, die uit de streek komt, wordt argwanend bekeken. Toch vertrouwen zij hem hun vaak magisch realistische verhalen toe, waaruit blijkt hoe geopolitieke besluiten de leefwereld in deze bergdorpen steeds weer op zijn kop zetten. Terwijl de bruggen uit de Romeinse tijd er nog liggen werden hele dorpen verwoest tijdens de Burgeroorlog in de jaren dertig van de vorige eeuw. Llamazares ontmoet een kromgetrokken man die zich na de oorlog tien jaar onder de grond schuilhield. Omdat niet kiezen geen optie was koos hij voor de ‘rooien’. Maar die zetten hem meteen gevangen omdat hij een kruisje droeg. Na de oorlog was hij zo bang voor de wraak dat hij zich tien jaar schuilhield onder de grond. De poëtische stijl en interessante en grappige anekdotes van Llamazares maken dit een heerlijk reisverslag. Fijn dat uitgeverij A.A. Hoogteiling dit pareltje uit 1990 nu ook voor Nederlandse lezers toegankelijk maakt.
De rivier der vergetelheid – Julio Llamazares, uitgeverij A.A. Hoogteiling, vertaald door Keimpe Reitsma, 224 pagina’s
Heerlijk bladerboek
Debbie de Jong is bekend geworden door haar deelname aan de tv-serie B&B Vol Liefde. In haar B&B Can Portell op het platteland bij Girona vond ze haar nieuwe liefde Paul. Maar het was voor haar niet alleen op romantisch gebied een succes. Ze werd ook nog een BN’er, die niet van het scherm was te slaan en nu haar eigen boek heeft: Debbie. Lef, liefde en levenslust in haar Spaanse B&B. Samen met de doorgewinterde hoofredacteur Gijsje van Bentum (van o.a. Jan, Elle, Viva en Saar) maakte ze in acht maanden een boek dat helemaal Debbie is: uitbundig, kleurrijk en veel, heel veel. Het is een heerlijk bladerboek geworden waarin je hapsnap kunt lezen over haar leven, dat net als Debbie geen moment saai is. Deels zijn het echte Saarverhalen over relaties met vriendinnen, vader en moeder, haar kinderen en haar ex Alfred van den Heuvel. Maar tegelijkertijd is het ook een kookboek, geeft ze reistips en vertelt ze hoe het is om een B&B in Spanje te runnen. Alles wordt gelardeerd met heel veel foto’s uit haar jeugd en latere leven.
Debbie, Lef, liefde en levenslust in haar Spaanse B&B -Debbie de Jong en Gijsje van Bentum, Spectrum, 224 pagina’s
Familiesaga in de Spaanse zon
Mark H. Stokmans verweeft in zijn nieuwe roman Spiegeldagen opnieuw eigen ervaringen in Spanje met historische verhalen en pure fictie. In dit vervolg op Land van echo’s, bekroond met de Boekhandelsprijs, gaat Ruben op zoek naar zijn oma Pepa, omdat ze het familiehuis in Spanje willen verkopen. Uiteindelijk vindt hij haar in de zigeunerwijk van Granada, waar haar familie vandaan komt. In Land van echo’s vertelt Stokmans het verhaal van Rubens opa Herman, die het huis kocht rond 1930, aan de vooravond van de Burgeroorlog, waarbij ook hij als landeigenaar betrokken raakte. Spiegeldagen borduurt voort op deze roman maar kan ook onafhankelijk worden gelezen. De liefde van Stokmans voor en kennis van Spanje spat er vanaf. Wel jammer dat hij veel clichés gebruikt en vreemd dat niemand de vele fouten in de Spaanse woorden en zinnen ontdekt heeft. Zo wordt Lorca geciteerd met ‘los pajaros jeugen al viento’. Meerdere fouten in een klein zinnetje, ai! Maar voor liefhebbers van familiesaga’s in de Spaanse zon die geen kniesoor zijn is ook dit boek weer een verhaal waar je in kunt verdwijnen.
Spiegeldagen – Mark H. Stokmans, Ambo Anthos uitgevers; 597 pagina’s
Sensueel en sexy
De poëtische stijl vol vindingrijke metaforen valt op de eerste bladzijden meteen al op. Niet verwonderlijk, want Eva Baltasar (1978) was al een gelauwerd dichter toen ze zich ook ging toeleggen op romans. Drie korte romans van haar – Permafrost, Boulder en Mammut – zijn nu bijeengebracht in één boek: De vrouw op de berg. In alle drie is de ik-persoon een vrouw. Die zich ongemakkelijk voelt in de moderne maatschappij. Ze proberen eraan te ontsnappen en te communiceren via seks. Als lezer zitten we continu in het hoofd van deze vrouwen. Daardoor voelen we hun beklemming en eenzaamheid. Enorm knap van de auteur om dat in woorden te vangen. Ook een krachttoer voor vertaler Irene van de Mheen, die dit vanuit het Catalaans in het Nederlands wist over te brengen. Boulder stond op de shortlist van de International Booker Prize 2023. De jury van deze toonaangevende prijs noemde het een sensueel, sexy en intens boek; een indringend liefdesverhaal tussen twee vrouwen die elk een andere visie hebben op moederschap, vrijheid en onafhankelijkheid.
De vrouw op de berg – Eva Baltasar, Meridiaan Uitgevers, uit het Catalaans vertaald door Irene van de Mheen, 336 pagina’s
Tip van Almodóvar
‘Lees Slechte gewoontes om een idee te krijgen van hoeveel lijden, pijn en risico’s het met zich meebrengt om in het verkeerde lichaam geboren te worden.’ Zo prijst de bekende Spaanse filmmaker Pedro Almodóvar de debuutroman aan van Alana S. Portero (1978). Alana is al langer bekend in Spanje door vanuit het perspectief van een transvrouw te schrijven voor verschillende bladen, zoals Vogue. Haar debuut is een coming-of-ageroman waarin het hoofdpersonage als klein kind al beseft dat het gevangenzit in een jongenslichaam terwijl het zich een meisje voelt. Hoewel dit boek geen autobiografie is, lijkt het leven van de ik-persoon veel op dat van de auteur. Ook zij groeide op in de Madrileense arbeiderswijk San Blas. Ook zij probeerde tegen haar gevoel in de stoere jongen uit te hangen, waardoor haar wereld onleefbaar en uitzichtloos werd. Soms wil Alana te veel uitleggen, wat dan de vaart uit het verhaal haalt. Het is ook niet nodig om haar punt te maken. Slechte gewoontes geeft een indringend beeld van jeugd, tienerjaren en jongvolwassenheid van een transvrouw in het Madrid van eind vorige eeuw.
Slechte gewoontes – Alana S. Portero, Meridiaan Uitgevers, vertaald uit het Spaans door Annet van der Heijden en Alyssia Sebes, 240 pagina’s
Grensdorp in het nauw
Journalist Jan van der Ven vierde jaren vakantie net over de grens bij Portbou. Langzamerhand kwam hij erachter dat achter de zonnige stranden van het dorpje Colera waar hij altijd kwam een verschrikkelijke geschiedenis schuilging. De bewoners – vooral boeren en vissers – leidden een kalm en vreedzaam leven tot er in 1878 een spoorbrug werd aangelegd, een ontwerp van Gustav Eiffel. De komst van de trein bracht het dorp aanvankelijk voorspoed omdat er werk te vinden was in het naburige internationale grensstation van Portbou. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) werd deze zegen echter een vloek en werd Colera een soort tweede Guernica. Het dorp en de brug werden regelmatig gebombardeerd door Spaanse, Italiaanse en Franse vliegtuigen en fregatten om te voorkomen dat wapens en internationale brigadisten via de spoorlijn Spanje in kwamen. De bommen misten hun doel, de brug bleef ongeschonden. Het dorp zelf betaalde echter een extreem hoge prijs. De helft van Colera werd verwoest. Van der Ven ging in Nederlandse, Spaanse, Franse en zelfs Amerikaanse (kranten)archieven op zoek naar verhalen over deze tragedie. Elk hoofdstuk begint hij met een kort krantenfragment of ander citaatje uit een bestaand document. Maar hij laat vooral de bewoners zelf aan het woord over de bombardementen, de honger en de vlucht naar Frankrijk, waar veel Spanjaarden in concentratiekampen terechtkwamen. Maar ook over de periode na de oorlog, toen het Catalaans verboden werd, terwijl meedoen aan katholieke feestdagen werd verplicht en er een verstikkende tweedeling was tussen de verliezers en overwinnaars. Bovendien leden veel dorpelingen honger. De vissersboten waren verdwenen op de vlucht naar Frankrijk en er was zo weinig eten dat een burgemeester zelfs besloot om een trein leeg te halen om de inwoners van zijn dorp te eten te geven. Van der Ven zoomt in op het menselijke leed van een klein dorpje en laat zien welke impact afspraken en bondgenootschappen tussen wereldmachten hebben op het leven van gewone mensen. Ook vertelt hij in een notendop het verhaal van de Spaanse Burgeroorlog en de gevolgen daarvan in de decennia erna. Meeslepend en indrukwekkend!
De Brug – Oorlog en onderdrukking in het Catalaanse grensdorp Colera – Jan van der Ven, Elikser B.V. Uitgeverij, 297 pagina’s
Romantische TikTok-hit
De jonge Spaanse ingenieur Elena Armas besloot tijdens haar verblijf in de VS om een boek te schrijven, in het Engels, maar met Spanje als decor. De vuistdikke romcom werd een ware TikTok-hit en inmiddels zijn er meer dan een half miljoen boeken van de in Madrid geboren schrijfster over de toonbank gegaan. The Spanish Love Deception won in 2021 de Debut Award van het Goodreads-platform met zo’n 50.000 stemmen. De Nederlandse vertaling De Spaanse liefdesleugen is blijkbaar ook zo’n succes dat er nu ook een pocketeditie van is verschenen. En dit voorjaar komt ook haar derde roman Liefde in het spel uit in het Nederlands. In De Spaanse liefdesleugen gaat Lina, die net als de schrijfster in het buitenland woont, naar Spanje terug voor de bruiloft van haar zus. Probleem is dat ze single is maar heeft gezegd dat ze een vriend heeft. Gelukkig biedt Aaron Blackford – haar knappe, maar arrogante en irritante collega – zichzelf aan als vrijwilliger. Hoewel dit een standaard liefdesverhaal lijkt vlecht Elena subtiel ook actuele thema’s in haar verhalen, zoals seksisme op de werkvloer. Vooral jonge lezers zijn dol op de boeken van Armas, die daarmee veel niet-lezers aan het lezen heeft gekregen.
De Spaanse liefdesleugen (pocketeditie) – Elena Armas, uitgeverij Z&K, vertaald door Els Brevink, 528 pagina’s
Universeel en tijdloos
De Spaanse bestsellerauteur Irene Vallejo, bekend van haar boek Papyrus, dook voor haar roman Elyssa, koningin van Carthago (oorspronkelijke titel El silbido del arquero) in de geschiedenis van de mediterrane wereld. Wanneer Aeneas, op de vlucht voor de plundering van Troje, schipbreuk lijdt bij de stad Carthago, ligt zijn lot in de handen van koningin Elyssa. Elyssa wil over Carthago blijven heersen maar als ze verliefd wordt op de aangespoelde Aeneas krijgt ze te maken met de jaloezie en de xenofobie van haar trouwe raadgevers. Vallejo blaast het stof van de oude mythe en maakt het verhaal universeel en tijdloos met thema’s die ook nu nog relevant zijn, zoals de strijd om macht en het verlies van vrijheid.
Elyssa, koningin van Carthago – Irene Vallejo, J.M. Meulenhoff, 240 pagina’s
Literaire helden achterna
Frieda Kleinjan werkt als literair vertaler en lesboekenschrijver. In 2021 verscheen van haar hand een pareltje van een reisboek: Typisch Spanje. Ditmaal heeft ze haar twee passies, boeken en Spanje, gecombineerd in de Gids voor de literaire toerist SPANJE. Met dit reisboek in de hand kun je in de voetsporen treden van literaire helden in o.a. de Baztán-vallei in Navarra, Vitoria-Gasteiz in Baskenland, Ordesa in de Pyreneeën, Valldemossa op Mallorca en El Toboso in de provincie Toledo. Kleinjan neemt je mee naar plekken die schrijvers als Carlos Ruiz Zafón, Almudena Grandes, Dolores Redondo, Ildefonso Falcones, Miguel de Cervantes en Federico García Lorca hebben geïnspireerd. Ook heeft ze een overzicht gemaakt van huizen waar de schrijvers hebben gewoond die nu een museum zijn, maar ook van laatste rustplaatsen en literaire festivals. Geweldig zijn ook haar tips voor boekhandels waar je ook kunt lunchen, de cafés-librerías. Een aantal ervan vind je in de pagina’s hiervoor, aangevuld met nieuwe ontdekkingen van Frieda. Deze literaire reisgids is een absolute must voor iedere liefhebber van Spaanse schrijvers.
Gids voor de literaire toerist SPANJE – Frieda Kleinjan, te bestellen via boekengilde.nl
Bijzondere vriendschap
Perla de superhond is het eerste kinderboek van bestsellerauteur Isabel Allende in een serie van drie. In het voorwoord schrijft ze dat het boek eigenlijk verteld wordt door Perla, de superhond. Ze spreekt namelijk hondentaal en Perla. Vervolgens vertelt hond Perla over zijn vriendje Nico dat twee superkrachten leert: lief zijn en voor jezelf opkomen als het echt nodig is. De vertelling is speels en humoristisch en de illustraties laten je ook kennismaken met de rest van de familie en hun hobby’s. Nico wordt gepest op school en huilt thuis als hij denkt dat niemand het ziet. Maar Perla wel, en die laat het er niet bij zitten. Hun bijzondere vriendschap helpt Nico er weer bovenop.
Perla de Superhond, Isabel Allende, Wereldbibliotheek, 32 pagina’s
Dolende vrouwen
Voor Ik gaf je ogen en je keek in de duisternis liet Irene Solà zich inspireren door oude vertellingen, mythes en legendes. Het boek speelt zich af in de oude hoeve Clavell, verborgen in de Catalaanse bergen. De bejaarde Bernadeta ligt op sterven terwijl familieleden afscheid komen nemen. In dezelfde hoeve dolen vrouwelijke voorouders rond die Bernadeta willen verwelkomen zodra ze overleden is. De matriarch aan de andere kant, Joana, is ervan overtuigd dat ze een vloek over haar nakomelingen heeft uitgesproken door haar ziel aan de duivel te verkopen. Het boek omvat één dag in één ruimte (de hoeve), maar tegelijkertijd beslaat het ook eeuwen en komen via de herinneringen van de vrouwen andere locaties en personages aan bod. Dat laveren in tijd en ruimte plus de vele personages vragen oplettendheid om het verhaal te blijven volgen. Solà schrijft beeldend en put uit een weelderige woordenschat. Soms voelt het zelfs alsof je in een huiveringwekkend tafereel van een schilderij van Jeroen Bosch bent beland. Dat is vakmanschap, net als het vertaalwerk van Adri Boon.
Ik gaf je ogen en je keek in de duisternis – Irene Solà, vertaald uit het Catalaans door Adri Boon, Uitgeverij Cossee, 208 pagina’s
Historische bouquetroman
Wie was Magdalena Moons, de vrouw die de Spaanse legerleider Francisco de Valdéz om haar vinger wond en zo het ontzet van Leiden mogelijk maakte? We weten niet veel van haar, behalve dan dat haar broer Willem de prinsgezinde burgemeester van Den Haag was. Verder is bekend dat ze ná het ontzet is getrouwd met de dertig jaar oudere Spanjaard en twee zoons met hem kreeg. Historisch romancier Matthias Rozemond, die eerder het Melkmeisje en Amalia van Solms, tot leven wekte, kleurt nu het mogelijke leven in van deze mysterieuze Haagse. En dat doet hij in een bouquetromanstijl waardoor je het boek in één keer uitleest. Rozemond laat Magdalena gevangenzetten zonder dat ze weet waarom. Ze krijgt veelvuldig bezoek van Valdéz’ rivaal Julian Romero, waar wat wil hij van haar? Opvallend is dat Rozemond het verhaal vooral beschrijft vanuit Spaans perspectief: van de schok die de beeldenstorm teweegbracht, het gebrek aan soldij en de strijd met het Hollandse weer tot de moordende en verkrachtende Watergeuzen.
Magdalena – Matthias Rozemond, uitgeverij Luitingh Sijthof, 329 pagina’s
Heerlijk leven
Spanje is zonder twijfel het favoriete vakantieland van bestsellerauteur Linda van Rijn, die eigenlijk door het leven gaat als Mariëtte Middelbeek. Ze maakte vakantieromans over o.a. de Costa Blanca, Ibiza en de Costa Brava en nu is Marbella aan de beurt. Het draait in deze 35e roman om influencer Suze Peters die samen met haar vriend, de bekende dj Maarten, een heerlijk leven leidt in Marbella. Als ze op een party is bij een gevierde vastgoedmakelaar doet ze een schokkende ontdekking.
Marbella, Linda van Rijn, Uitgeverij Marmer, 320 pagina’s
Verhalen met een ziel
Schrijver-journalist Huib Afman loopt al jaren alle Spaanse wegen die naar Santiago leiden. In 2021was dat de Camino Francés. Tijdens zijn tocht interviewde hij meer dan 50 pelgrims. Van die portretten zijn nu 38 gebundeld in een boek. Een echte aanrader als je overweegt de camino te lopen, want de verhalen vormen een mooie dwarsdoorsnede van persoonlijke redenen om deze voettocht te ondernemen. De geïnterviewden vertellen waarom ze besloten om de reis te maken. Vaak zijn dat trieste verhalen over ziekte, dood en scheiding, maar ook thema’s als persoonlijke ontwikkeling en carrièreswitch komen voorbij. Huib vroeg ze tweeënhalf jaar later nog eens hoe ze op hun tocht terugkijken. En of het nou gaat om een gepensioneerde advocaat uit Denemarken, een succesvolle marketeer uit Frankrijk of een administratief medewerker uit Torrevieja, allemaal zeggen ze dat de tocht louterend was en hun inzichten heeft gegeven over hun heden en verleden.
De pelgrims roemen de onderlinge saamhorigheid en de gastvrijheid van de Spanjaarden die aan de route wonen. Hier gunnen mensen elkaar nog iets zonder er iets voor terug te verlangen. Bijzonder is bijvoorbeeld het verhaal van de 33-jarige Jorge Esteve, die zijn overleden vader eerde met zijn tocht. Toen hij 18 was en zijn vader ziek werd, vroeg deze hem om de tocht samen met hem te lopen, een lang gekoesterde wens. Jorge liet het moment schieten en niet lang daarna overleed zijn vader. Jorge voelde zich sindsdien altijd schuldig dat hij niet was meegegaan. Tijdens zijn eigen tocht in 2021 – die hij maakte nadat hij de relatie met zijn vriendin had verbroken – bedacht hij dat hij de momenten die hij nog met zijn moeder heeft wil koesteren. En op een gegeven moment realiseerde hij zich dat ook zijn vader bij hem was. ‘Toen ik in een kerk in Rabanal del Camino ging zitten, voelde ik dat hij naast me zat en zijn arm om mijn schouder legde. Dat moment duurde een paar seconden, maar ik heb in die vijftien jaar nooit zoiets gevoeld. Het was alsof hij wilde zeggen: “Ik ben bij je en ben trots op je.” Dat was voor mij pure bevrijding.’
Pelgrimsportretten – Huib Afman, 80 pagina’s
