Het jaar 2023 markeert ook de 50ste sterfdag van een van de beroemdste kunstenaars uit de 20e eeuw en daar wordt in Frankrijk en Spanje groots bij stil gestaan. Ook het Cobra Museum in Amstelveen besteedt aandacht aan de grote Spaanse meester met de tentoonstelling De andere Picasso – Terug naar de bron die van van 2 juni t/m 8 oktober wordt gehouden. Tegelijkertijd is er de expositie Grenzeloos en Vrij, te zien, over de invloed van o.a. Picasso en Miró op de Cobrabeweging. Verder is er de expositie  Alle kinderen kunstenaar met Jeroen Krabbé, die naadloos aansluit bij de andere twee exposities. Het Cobra laat zien hoezeer Karel Appel en Picasso elkaar beïnvloedden door hun werken naast elkaar te exposeren. 

Met de enorme hoeveelheid festivals en concerten op prachtige locaties doet Spanje een van zijn bekendste woorden eer aan, fiesta. Van piepkleine lokale feestjes tot gigantische meerdaagse evenementen met grote internationale acts: het aanbod is enorm gevarieerd. ESPANJE!-muziekrecensent Luna Zegers zette de mooiste lente- en zomerfestivals op een rij.

Tijdens Pinksteren trekken honderdduizenden pelgrims te voet, te paard of op een wagen richting El Rocío. ESPANJE!-redacteur Jolande Schotten liep de pelgrimstocht vier keer mee samen met de Hermandad van Sanlúcar de Barrameda. Drie dagen heen en drie dagen terug, dwars door het prachtige nationale park Doñana.

In mei komt de Spaanse klassiek gitarist José Manuel Dapena naar Nederland met het programma Platero y yo, een reeks concerten samen met een verteller. Het concert is geïnspireerd op het gelijknamige beroemde boek van de Spaanse Nobelprijswinnaar Juan Ramón Jiménez (1881-1958).

Bij de uitreiking van de Premios Max, de Spaanse theaterprijzen, is de Nederlands-Spaanse coproductie La Reina del Metal van Vanesa Aibar en Eric Monfort uitgeroepen tot beste dansvoorstelling van het jaar. De theaterprijzen werden op maandag 17 april 2023 uitgereikt in het Fallastheater in Cádiz. La Reina del Metal is een coproductie van Aibar/Monfort, Flamenco Biënnale Nederland, Agencia Andaluza de Instituciones Culturales en drie andere Spaanse instellingen. 

Penélope Cruz  speelt in L’Immensità de Spaanse Clara die door haar huwelijk in Rome terecht is gekomen. Het zijn de jaren 70. Aan een kant lonkt het moderne leven dat Clara op haar zwartwit-tv ziet, aan de andere kant zit ze vast in een grote en traditionele Italiaanse familie en een huwelijk met een man met losse handjes en een losse rits.

Desondanks is ze een fijne moeder, die een feest van het leven probeert te maken. Maar ze ziet hoe ook haar dochter Adriana lijdt onder de strenge katholieke schoolregels en familieconventies. Maar dat maakt LImmensità nog geen treurige film. Als ze tijdens de vakanties met zijn allen met de enorme familie zijn, halen kinderen samen volop kattenkwaad uit en daar doet Clara graag aan mee. En Adriana beleeft gelukkige momenten met Sara, een meisje dat rondtrekt met een groep arbeidsmigranten.

Kamerkoor Capella Amsterdam en het Amsterdams Andalusisch Orkest spelen in maart 2023 een mix van de Cantigas de Santa Maria en klassieke Arabische gezangen uit de 11e en 12 eeuw. Het was de tijd van koning Alfonso X El Sabio, Alfons de Wijze (1221 -1284), de periode waarin het Alhambra in Granada werd gebouwd, en waarin drie religies samenleefden op het Iberisch Schiereiland.

Recensie Spaanse Nachten door Ciconia Consort, 18 februari 2023, Concertgebouw Amsterdam

Het strijkorkest Ciconia Consort viert zijn tienjarige jubileum met Spaanse Nachten. Dick van Gasteren koos hiervoor 5 werken die de Spaanse ziel weerspiegelen. De dirigent publiceerde onlangs zelfs een boek over La Mussica notturna delle strade di Madrid van Luigi Boccherini (1743 -1805) waarmee het 20 man en (vooral) vrouw tellende strijkorkest opent. Het bestaat uit zeven korte delen en Van Gasteren is zo begeesterd door het verhaal van Boccherini dat hij tussen de stukken door enthousiast vertelt over het werk en leven van de componist. Interessant, maar ook jammer omdat je dan als toehoorder de muziek minder kunt voelen.

16 februari 2023 – Je kunt je de komende weken weer heerlijk onderdompelen in Spaanse sferen in Nederland. Er zijn concerten, exposities, films en twee beurzen waar je kunt praten met Spaanse makelaars. En wij mogen gratis kaartjes weggeven en kaartjes verloten!  

2023 is het honderd jaar geleden dat Joaquín Sorolla y Bastide overleed, de meest succesvolle Spaanse kunstenaar van het einde van de 19e eeuw. Hij was de man die als geen ander met zijn penseel de Spaanse zon en het Spaanse leven wist te vangen. Dit jaar kun je in Madrid, waar hij woonde, en in Valencia, waar hij geboren is, bijzondere tentoonstellingen van Joaquín Sorolla bezoeken. Anne Middelkamp van reisorganisatie Ardanza zette alle exposities op een rij.

De straat opgaan in pyjama en badjas is al maanden een trend in verschillende wereldsteden. Nu heeft deze mode ook Spanje bereikt. Verwonderlijk is dat niet want heel veel Spanjaarden hebben de gewoonte om met badjassen aan in huis te zitten in de koude wintermaanden. Hun huizen zijn vaak slecht geïsoleerd en slecht verwarmd. Volgens sommigen is het dan ook geen trend maar een gewoonte die altijd al heeft bestaan.

10 februari 2023 – De Spaanse regisseur Carlos Saura is vandaag overleden, een dag voor hij in Sevilla voor zijn hele filmoeuvre de Goya de Honor in ontvangst zou nemen. Saura werd in Nederland vooral bekend vanwege zijn films Carmen, Sevillanas (1992) en Flamenco (1995).

Carlos Saura overleed vrijdag in zijn huis in de bergen van Madrid aan de gevolgen van luchtwegproblemen. Met zijn dood kort na zijn 91e verjaardag op  4 januari verdwijnt volgens de Spaanse krant El País de laatste klassieke regisseur van de Spaanse cinema. Saura begon tijdens het Franco-regime te filmen en zocht daarbij altijd de grenzen van de censuur op.

Zoek je lekkere Spaanse muziek en wil je op de hoogte blijven van wat er speelt in de Spaanse muziekscene? Luister dan naar deze heerlijke Spaanstalige spotify playlist 2022 van flamencozangeres Luna Zegers.

Met de in Málaga gefilmde thriller La Chica de Nieve heeft Netflix na La casa de papel weer een nieuw Spaans succes in handen. Binnen een week tijd behaalde de uit zes delen bestaande miniserie de toppositie, ook in Nederland. En terecht, want wat is dit smullen. Van de beelden van Málaga, van het Spaans dat er gesproken wordt, van het plot maar ook vooral van het geweldige acteerwerk van de in Torrevieja opgroeide Nederlands-Spaanse actrice Milena Smit, die je wellicht nog kent uit de film Madres paralelas waarin ze  de tegenspeelster was van Penélope Cruz.

Paco Rabanne, de Baskische couturier die 3 februari 2023 overleed, had veel te danken aan zijn moeder Consuelo, die hoofdnaaister was bij Balenciaga in San Sebastián. Ze was een vooruitstrevende vrouw die in Baskenland veel bekijks trok met haar korte kapsels. “Zij leerde me om rebels te zijn’’, zei hij eens.

Het verhaal over de romavrouw Carmen, geschreven door de Fransman Prosper Mérimée  inspireerde Bizet tot zijn beroemde opera waar bijna iedereen wel wat melodiën uit kent. Deze was weer de basis voor tal van balletten. De Spaanse choreograaf Gustavo Ramírez Sansano (44) maakt in 2012 een dansversie van de opera voor zijn Luna Negra Dance Theatre in Chicago: Carmen.maquia, ofwel de kunst van Carmen. Hij was op dat moment net verlaten door zijn vriend en voelde zich vooral verwant met don José uit de opera. Don José wordt smoorverliefd op Carmen, en Carmen beantwoordt die liefde, maar dan ontmoet ze de stierenvechter Escamillo en ziet ze Don José niet meer staan.

Eind januari en begin februari 2021 wordt de Spaanse cultuur gevierd in heel Nederland. Overal zijn concerten, voorstellingen en films. Onze tips zijn bijvoorbeeld de prachtige documentaire A way to B, over dansers met een beperking in Barcelona. Verder staat de Spaanse opmuziek centrael op Noorderslag. En dan kun je vanaf dit weekend ook nog naar een gloednieuwe opera over Don Quichot, is Carmen te zien in een nieuwe balletversie en brengt de Flamenco Biënnale Nederland weer een serie verrassende voorstellingen op podia door het hele land. Hieronder vind je meer informatie en links naar de kaartverkoop.

Op 22 januari 2023 gaat een geheel nieuwe opera over Don Quichot in première en jij kunt daar aan meewerken. In alle speelsteden in het land organiseert OPERA2DAY schrijfavonden, waarbij je onder leiding van een docent een eigen avontuur schrijft.  Dat verhaal wordt een paar dagen later gebruikt in de opera en zal ook in een boek verschijnen. En het leuke is: de schrijfavond is helemaal gratis. Sterker nog, je mag de opera een paar dagen later ook gratis bijwonen. Veel of weinig schrijfervaring… het boek wel of niet gelezen… iedereen is welkom.

Op 1 januari wensen mensen in heel Spanje en Latijns-Amerika elkaar Feliz Año Nuevo, Gelukkig Nieuwjaar. Maar in sommige regio’s kun je beter een andere wens uitspreken als je wilt laten zien dat je de taal en de cultuur van die plek een warm hart toedraagt. In Baskenland zeggen ze bijvoorbeeld Urti berri on, in Catalonië wensen ze elkaar Bon any nou terwijl de Galiciërs het houden bij Bo ani novo. En dan het asturleonés, de taal die nog door zo’n 250.000 mensen wordt gesproken in Asturië en een deel van León. Daar zeggen ze Gayoleru anu nuevu!

Netflix heeft in najaar 2022 weer een aantal mooie Spaanstalige films en series online gezet. Van een speelfilm over de grote Spaanse internationale oplichter en bankrover Lucio Urtubia (zeg maar La Casa de Papel maar dan in het echt) tot Mexicaanse komedies en een echte kerstfilm.

Toen Rosalía Vila op 7-jarige leeftijd tijdens een familie-etentje een liedje zong en daarna haar ogen open deed, zag ze hoe iedereen aan het huilen was. Ze snapte niet precies wat er was gebeurd, maar wist wel dat ze iets met haar muziek kon doen. Inmiddels is daar ook de rest van Spanje van overtuigd.

Rond de kerstperiode kun je er in Spanje niet omheen. In de grootste steden en kleinste dorpen verschijnen de kerststallen in het straatbeeld. Soms heel klein, andere keren enorm – inclusief levende dieren of zelfs mensen. Ook bij veel mensen thuis tref je er een aan. Tien weetjes over de Spaanse kerststal.