Langs de Spaanse snelweg rijst er zo nu en dan een levensgroot silhouet van een stier op. De toro de Osborne werd in de jaren vijftig bedacht door een reclamebureau om het drankje Brandy de Jerez te promoten, maar ontwikkelde zich in de loop der jaren tot een cultuursymbool van Spanje. In 2021 bestond de Osborne-stier 65 jaar.
Lees ook: 10 dingen die je in elke grote Spaanse stad tegenkomt
De eerste stieren, destijds nog van hout en vier meter hoog, werden in 1958 neergezet. Omdat het materiaal niet bestendig bleek tegen regen en harde wind, werden de stieren vervangen door veertien meter hoge metalen exemplaren. Toen er in 1988 een wet van kracht werd die de toros de Osborne langs rijkswegen verbood, waren veel Spanjaarden al zo aan het symbool gehecht dat ze in opstand kwamen. Autonome regio’s, gemeentes, culturele organisaties en artiesten kregen het voor elkaar dat de stieren tot cultureel en artistiek erfgoed werden benoemd. Tegenwoordig staan er nog zo’n 90 toros langs snelwegen door heel Spanje, behalve in de regio’s Cantabrië, Ceuta en Catalonië. Na een petitie van inwoners kreeg ook de autonome stad Melilla er in 2011 een.
Wil je meer leuke weetjes over Spanje? Lees dan ook het mooie en inspirerende magazine ESPANJE! Bestel hier met 10 euro korting!Eerbetoon aan de jarige Osborne stier
NPO-correspondent Rop Zoutberg eerde de jarige Osborne stier in 2021 met onderstaande column in ESPANJE! magazine
Ze ontmoeten elkaar onder een enorme zwarte reclamestier. De hoogvlakte bij Zaragoza zindert van de hitte. De jongen is de zoon van een rijke fabrikant van onderbroeken, zij de arme dochter van een prostituee. Hij belooft het meisje te trouwen. Maar de klad komt erin als een hammenmaker tussenbeide komt.
Tot zover de samenvatting van de eerste Spaanse speelfilm die ik ooit zag. Het is een bizarre film, al kreeg ‘Jamón jamón’ enige cultstatus doordat Javier Bardem en Penélope Cruz er hun eerste grote rollen in speelden. De film veegde allerlei beelden die je zo van Spanje kunt hebben op een hoop: serranoham, machismo, tortilla en knoflook.
En er was dus ook die Osbornestier, die ik na ‘Jamón jamón’ overal tegenkwam. De zwarte silhouetten spraken stilzwijgend met me, zo leek het. Of ik een beetje wilde oppassen, want dit was Spanje.
Rop Zoutberg op reportage
De stieren verschenen in de jaren vijftig van de vorige eeuw als reclame voor sherry. Later verbood de regering reclame voor drank pal langs de snelweg. De reclamestieren schoven het landschap in, en werden groter. Zo kon je ze op een afstandje ook nog goed zien.
Vanaf het eerste moment veroverden ze de harten van de Spanjaarden, zegt ietwat plichtmatig Ivan Llanza, de baas (met rood pochet en gitzwart colbert) van het museum voor de Osbornestier bij Cádiz. “Het is deel van de mediterrane cultuur. Hij staat voor kracht en vrijheid.”
De Catalanen hebben er iets minder mee, werp ik tegen. Zij kwamen met hun eigen dier, een koppige ezel. Maar toch, er is iets met dieren en sommige landen. Een haan staat voor Frankrijk. Een sardine voor Portugal en een leeuw voor Nederland. De stier lukte wat je in Spanje maar moeilijk voor elkaar krijgt. Het ging symbool staat voor het hele land. Iets waar bijna iedereen het wel over eens was.
Zo kreeg iedereen zijn eigen herinnering aan de stier. Ik herinner me er een ooit onderweg in een koud voorjaar naar Madrid. Besneeuwd en dapper, precies zoals ik mezelf wilde voelen. Mijn collega Hoessein vertelt me hoe hij als kind reizend naar Tanger wist dat Marokko nooit meer ver kon zijn. Als hij die stier maar zag.
De reclamestier is 65 jaar geworden. En ook al kwam de klad in de verkoop van whisky, pensioen zit er niet in. Net zo min als voor die haan, sardines en die leeuw.
In ‘Jamón jamón’ loopt de relatie stuk. Wanhopig slaat de zoon van de fabrikant de ballen van de stier eraf. Het stuk metaal valt op de grond. Het komt nog mooi van pas als paraplu als het arme meisje in de stromende regen wegrent. Ze eindigt in de armen van de macho hammenmaker. Zo’n einde kan eigenlijk alleen maar in Spanje.
De latere echtgenoten Cruz en Bardem ontmoetten elkaar in Jamón Jamón
Deze column verscheen in editie 4 2021 van ESPANJE! die je hier kunt bestellen
