Het bruisende Barcelona, de grillige kust in het noorden, het betoverende achterland, Dalí, het Catalaans modernisme, cava en wijn, de Pyreneeën, natuurgebieden, vissersdorpen, middeleeuwse dorpen, de spectaculaire Montserrat. De regio Catalonië is een van Spanjes meest populaire bestemmingen en er zijn genoeg redenen voor een bezoek.
De autonome regio Catalonië ligt in het noordoosten van het Iberisch Schiereiland aan de Middellandse Zee en heeft een kustlijn van 580 kilometer. De hoofdstad van Catalonië is Barcelona. De regio grenst in het zuiden aan Comunidad Valenciana, in het westen aan Aragón en in het noorden aan Frankrijk en Andorra. Er zijn vier provincies: Barcelona, Gerona, Lérida en Tarragona.
Catalonië behoort mede door het bloeiende toerisme tot de welvarendste regio’s van Spanje. Vooral in de zomer komen zonaanbidders naar de stranden aan bijvoorbeeld de Costa Brava en Costa Daurada om van de heerlijke temperaturen te genieten. Daarnaast is de hoofdstad Barcelona favoriet voor stedentrippers uit de hele wereld. De streek heeft bovendien prachtige natuurgebieden en op cultureel vlak veel te bieden.
Catalonië heeft een sterk ontwikkelde, eigen identiteit die onder meer naar voren komt in de Catalaanse taal. Het Catalaans is naast het Castiliaans, Baskisch en Galicisch een officiële taal in Spanje. Pompeu Fabra is de grondlegger van de moderne Catalaanse grammatica en spelling. Hij richtte in de twintigste eeuw het Institut d’Estudis Catalans op. In het noordwesten van de regio, in Val d’Aran, wordt daarnaast Aranees (Occitaans) gesproken. Maar deze taal komt buiten dit relatief kleine gebied nauwelijks voor.
Lees ook: Proeven & genieten: wijntoer door Catalonië
Wat heeft Catalonië te bieden?
Genoeg om er niet uitgekeken te raken. En voor ieder wat wils. De bekende stranden aan de Costa Brava (Lloret de Mar en Blanes), de metropool Barcelona en de beroemde werken van bijvoorbeeld Salvador Dalí en Antoni Gaudí maken onder meer van deze autonome regio één van de meest populaire vakantiebestemmingen van Spanje. In Catalonië komt iedereen aan zijn trekken, of je nu van cultuur- of strandvakanties houdt. Maar de streek heeft ook een prachtige natuur.
Lees ook: De driehoek van Dalí
Wie van ongerepte en idyllische baaien houdt, moet bijvoorbeeld juist een bezoek brengen aan de Costa Brava in het noordoosten van het schiereiland. Afgezien van de paar ‘feestbestemmingen’ bestaat deze ‘ruige kust’ grotendeels uit intieme, rustige stranden met pijnbomen en wilde rotspartijen.
Het landschap van Catalonië is zeer divers met bergen, rotskusten, uitgestrekte (wijn)velden, valleien en rivierdelta’s. In het noorden vind je de Pyreneeën die doorlopen tot in Andorra en tot aan de Cap de Creus bij de Middellandse Zee, het meest oostelijke punt van Spanje en een prachtig natuurgebied. In het noorden vind je ook het nationale park Aigüestortes y Lago de San Mauricio. Deze wonderschone plek telt vele bergrivieren die door de valleien stromen, een aantal zeldzame vlinders en wilde bloemen.
Twee andere bijzondere natuurparken in Catalonië: het Parque Natural de Cadi-Moixeró, dat veel steile kliffen heeft en waar volop gemzen leven, en het Parque Natural Zona Volcáncia de la Garrotxa, een oud vulkaangebied ten noordwesten van Gerona. Tienduizenden jaren van erosie hebben in La Garrotxa de lavabergen veranderd in veertig glooiende, vruchtbare heuvels. Hier kun je maar liefst uit 28 wandelroutes kiezen die langs prachtige plekken voeren. De Spanjaarden zelf trekken in de weekenden eveneens graag naar het oude vulkaangebied om er in alle rust van de natuur te genieten. In La Garrotxa vind je verrassend genoeg een stadsvulkaan. Aan de noordkant van Olot loop je binnen twintig minuten over een boomstampad naar de top van de krater van Montsacopa.
Lees ook: Natuurparken in Spanje: groen met een griffel
Barcelona
Catalonië staat ook bekend om haar cultuur, te beginnen bij Barcelona: de hoofdstad van het modernisme en de meeste populaire bestemming in Spanje voor een stedentrip.
In deze wereldstad staan onder meer de kathedraal Sagrada Familia en het uitgestrekte stadspark Parc Güell van de Catalaanse architect Antoni Gaudí, beide opgenomen op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Gaudí is de beroemdste Spaanse vertegenwoordiger van het modernisme en wilde met zijn creaties terug naar het ‘natuurlijke’ leven. Daarom bestaan zijn bouwwerken voornamelijk uit organische vormen. De Sagrada Família (‘Heilige Familie’) is de bekendste basiliek in Catalonië. Sinds het leggen van de eerste steen in 1882 wordt er bijna voortdurend aan de kerk gebouwd. Nog altijd is het bouwwerk niet af. Barcelona bezit daarnaast prachtige stadsstranden, jachthavens en golfbanen.
Gerona, Figueras & Tarragona
Ook Gerona met haar fraaie pastelkleurige huizen is een bezoek waard. Gerona ligt in het noorden van de regio. Deze ciudad de los cuatro ríos (‘stad van de vier rivieren’) heeft een historisch centrum met Romeinse, Arabische en Joodse invloeden. De Spaanse kunstschilder Salvador Dalí heeft zijn hele leven in de kleine stad Figueres doorgebracht, niet ver bij Gerona vandaan, in het noorden van Catalonië. Daar kun je in het spectaculaire Dalí theater-museum meer over de schilder te weten komen. In Tarragona, de provinciehoofdstad van de gelijknamige provincie vind je een archeologisch complex van de Romeinen, dat als werelderfgoed is bestempeld. Tarragona is de hoofdstad van de gelijknamige provincie in het zuiden van de regio Catalonië.
Meer lezen?
De volgende artikelen verschenen eerder in het magazine ESPANJE! en kun je nu op de website lezen:
De mooiste campings van Catalonië
De vissersdorpen van Catalonië
10 Dagtrips in omgeving Barcelona
Top 10 Catalaans achterland
Hoe kom je er?
Catalonië is goed bereikbaar met het vliegtuig, de auto, de bus en de trein.
Vliegen
Catalonië telt drie luchthavens:
- Barcelona, Aeropuerto Josep Tarradellas Barcelona–El Prat
- Girona, Aeropuerto de Gerona-Costa Brava
- Reus / Tarragona, Aeropuerto de Reus
Auto
Omdat Catalonië in het noorden ligt, is de regio voor Nederlanders goed bereikbaar met de auto. Vanaf Utrecht is het ongeveer 1500 kilometer naar Barcelona. In Frankrijk kun je kiezen om de Route du Soleil de nemen via Maastricht, Luik, Luxemburg, Dijon en Lyon. Deze route is het meest populair bij toeristen. De korste optie is via Parijs langs Reims, Auxerre, Clermont-Ferrand en Millau. Minder heuvelachtig is de route via Toulouse: vanaf Órleans ga ja via Limoges, Toulouse, Narbonne en Perpignan naar het zuiden.
Trein
Vanuit Madrid Atocha gaat er direct een AVE trein naar Barcelona Sants, de reistijd is 2 uur en 30 min.
Bus
Het is ook mogelijk om met de bus naar Catalonië af te reizen. Busmaatschappij Eurolines reist tussen verschillende Nederlandse steden en de belangrijkste Catalaanse vakantiebestemmingen heen en weer. De bus is over het algemeen goedkoop. Houd rekening met een reistijd van zo’n 24 uur.
Van mediterraan tot bergklimaat
Catalonië kent aan de kust een mediterraan klimaat met warme zomers, zachte winters en weinig neerslag. In de zomermaanden kunnen de temperaturen daar boven de 30 graden uitkomen. Meer in het binnenland van de regio is er een overgang naar een steppeklimaat met hete zomers en koude winters.
De Catalaanse Pyreneeën met een hoogte van ruim 3100 meter kennen een bergklimaat. In de winter valt er veel sneeuw die zelfs in de zomer kan blijven liggen. De neerslag in de Pyreneeën valt echter onregelmatig en om uitdroging van de lager gelegen gebieden te voorkomen, zorgen stuwmeren daarom voor regulering van de watervoorziening.
Mede door het aangename klimaat aan de kust en de koude winters in de bergen, verwelkomt Catalonië het hele jaar door een grote stroom toeristen, niet alleen zonaanbidders, maar ook wintersportbeoefenaars.
De geschiedenis van Catalonië
Het gebied dat nu bekendstaat als Catalonië is net als de rest van het Iberisch Schiereiland overheerst geweest door vele volkeren. De Grieken, Carthagenen, Romeinen, Visigoten, Moren en ook de Fransen hadden het onder anderen voor het zeggen. De Catalaanse cultuur ontstond pas in de middeleeuwen, onder heerschappij van de graven van Barcelona en het koninkrijk Aragón. Catalonië werd onder hen een welvarende streek en groeide uit tot een belangrijke maritieme macht.
Het Rijk van Catalonië en Aragón breidde zich steeds verder uit. De regio Valencia kwam erbij, net als de Balearen, het zuiden van Italië, Sardinië, Sicilië en delen van Griekenland. Toen de Reyes Católicos, Ferdinand van Aragón en Isabella van Castilië, trouwden, ontstond er een unie tussen Catalonië/Aragón en Castilië, maar de regio ging geen deel uitmaken van het koninkrijk. De Catalanen behielden daardoor hun eigen wetten, maar die zelfstandigheid verdween langzaam maar zeker. Catalonië verloor een groot aantal oorlogen, waardoor de macht steeds meer in Madrid kwam te liggen. De Spaanse Successieoorlog (1701–1713), na het overlijden van koning Carlos II (Karel II), betekende het grootste verlies voor de streek. Hiermee kwam er definitief een einde aan de Catalaanse zelfstandigheid. Dit feit wordt jaarlijks herdacht op 11 september, tijdens La Diada.
Pas in de tweede helft van de negentiende eeuw werd de regio weer van belang. De economische modernisatie van Spanje ging in die tijd stroef en alleen Madrid, Catalonië, Baskenland en delen van Cantabrië en Andalusië slaagden erin zich te industrialiseren. In Catalonië floreerde de textielhandel. De industrialisatie in de rest van Spanje mislukte onder meer doordat het land geruïneerd achterbleef na een aantal burgeroorlogen. Daardoor waren er veel schulden en was er geen geld om te investeren.
De Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) en daaropvolgende dictatuur van generaal Francisco Franco bleken desastreus voor Catalonië: alles wat niet-Spaans was, werd verboden. De Catalanen mochten hun eigen taal dus niet meer spreken, hun vlag niet meer gebruiken en Catalaanse films en boeken waren niet toegestaan. Na de dood van Franco in 1975 kwam er een einde aan de dictatuur en kreeg de regio weer een eigen cultureel karakter en iets meer politieke onafhankelijkheid. Het Catalaans werd in 1979 zelfs een officiële taal. Catalonië beschouwt zich sindsdien als een natie binnen de Spaanse staat. Toch is er nog altijd een grote groep nationalisten in de regio die zich van Spanje wil afsplitsen. Vooral een meerderheid van de jongeren is nationalistisch. Zij associëren hun regionale nationalisme met politiek links en vooruitgang.
De Catalaanse cultuur
Sant Jordi (ook wel Joris van Cappadocië genoemd) is de beschermheilige van de autonome regio Catalonië. Hij is vooral bekend door het verhaal ‘Joris en de draak’, waarbij het dier symbool staat voor het heidendom. In de vertelling doodt Joris de draak, wat symbool staat voor de bekering van een heidens land tot het christendom. De mythe gaat als volgt: een stad werd door een draak getiranniseerd. Dagelijks verslond het dier twee schapen, die hem geofferd waren zodat hij zich rustig zou houden. Toen er geen schapen meer over waren, eiste de draak mensenlevens. Het lot viel op de dochter van de koning. In bruidskleren trad zij haar dood tegemoet. Maar daar was de heilige Joris, die de draak met een lans te lijf ging. Hij beloofde de koning en het volk het dier te doden, maar op voorwaarde dat iedereen zich door hem zou laten dopen. Zo geschiedde. Joris doodde de draak en 15.000 mensen lieten zich dezelfde dag nog dopen. Op 23 april herdenken de Catalanen de sterfdag van de heilige Jordi. Deze officiële feestdag staat in het teken van geliefden. Het is een traditie dat de man een rode roos aan zijn partner geeft en de vrouw op haar beurt een boek cadeau doet.
Catalaanse keuken
Catalonië staat ook bekend om de traditionele keuken en enkele van de beste avant-gardistische restaurants ter wereld. In de keuken wordt veel met rijst, peul- en zeevruchten, vis, bouillon en noten gewerkt. Ook zijn groenten als aubergine, paprika en courgette belangrijke aanvullingen. Een goed voorbeeld van de invloed van de Pyreneeën en andere bergstreken op de Catalaanse gastronomie zijn de vele soorten kazen, worsten en paddenstoelen die daarvandaan komen. Catalonië is bovendien één van de belangrijkste wijnstreken van Spanje en wordt geroemd om zijn cava: op champagne lijkende schuimwijn. Wijnstreken in Catalonië zijn Alella, Bages, Catalunya, Conca de Barberà, Empordà, Costers del Segre, Montsant, Penedès, Priorat, Tarragona en Terra Alta.
Meer lezen?
Alle regio's van SpanjeHier vind je informatie over de verschillende Spaanse regio's, allemaal op één overzichtelijke pagina. Van Asturië tot aan Valencia en van Melilla tot aan Aragón: ESPANJE! geeft je alle kennis over de prachtige autonome gemeenschappen in Spanje.
