Lita Cabellut is op 6 november 2020 uitverkozen tot kunstenaar van het jaar. Twee maanden geleden waren we op bezoek bij haar en vertelde ze over haar leven dat nog mooier is dan een sprookje. Je kunt het hele interview lezen in het nummer van ESPANJE! dat nu in de winkel ligt. Als kind zwierf Lita over straat in Barcelona en verkocht ze denkbeeldige sterretjes aan toeristen. Tot een rijke weduwe haar adopteerde toen ze dertien was. Zij nam haar mee naar het Pradomuseum in Madrid en daar raakte Lita betoverd en riep ‘Dat wil ik ook, ik word kunstenaar’. En sindsdien schilderde ze.

Op haar 18^e kwam ze naar Nederland om het licht van Vermeer en Rembrandt te zien en ze is niet meer weggegaan.  Lita in het interview met ESPANJE!: ‘Poeh, dat moment dat ik Vermeer zag. De spiegeling van het water in de lucht. Die laag daartussen, het derde element. In Spanje zijn de contrasten groot. Hier in Nederland vloeit alles. Dat heeft Vermeer gevangen. Ik heb die tussentonen van de dag nodig. Die zijn van levensbelang voor mij als schilder.’ Lita vertelt in het interview in ESPANJE! verder over haar leven, haar passies, de mysterieuze afwezige vader in haar leven – was het misschien die ene wereldberoemde kunstenaar? –, en de geweldige projecten waar ze nu aan werkt: van een film over Charlie Chaplin tot een grote expositie in het Alhambra.

Popsterstatus in Spanje

Lita is een enorme beroemdheid in Spanje. Haar populariteit daar is zo groot dat ze  nauwelijks nog over straat kan zonder herkend en aangesproken te worden. In Nederland is ze net weer begonnen  als jurylid van het populaire tv-programma Project Rembrandt maar heeft ze (nog) niet de sterrenstatus die ze in Spanje geniet. De verkiezing tot Kunstenaar van het jaar zal haar waarschijnlijk ook hier nog veel populairder maken. Want behalve een groot en zeer gepassioneerd kunstenaar is ze ook een innemende vrouw die een bijzonder verhaal  te vertellen heeft. Lita maakt metershoge portretten van voornamelijk vrouwen waarbij ze twaalf lagen over elkaar heen schildert om een soort craquelé te krijgen dat doet denken aan het werk van oude meesters. De laatste jaren  breekt ze doeken om met de stukken weer nieuw werk te maken. Uit het interview in ESPANJE!: Ze pakt wat stukken uit de bak. Een roze deel en een grijs stukje en kijkt of ze bij elkaar passen. Op haar website laat ze zien hoe flamencodanseres Rocío Molina tijdens de Flamencobiënnale in Sevilla een schilderij kapot stampt met haar hakken. Maar meestal breken zij en haar team een doek in duizend stukjes. Om er vervolgens weer een nieuw doek van te maken. Het lijkt een symbool voor haar eigen leven. Ongeschonden ter wereld gekomen, kapot gemaakt door alles wat ze zag op straat en in het bordeel van haar moeder, opgeraapt en weer in elkaar gezet. Gehavend maar krachtig. ‘Breken betekent een oefening in vrijheid. Alles is tijdelijk, alles verandert. Niks is belangrijk en niks is onmisbaar. Ik breek het niet af uit agressie maar om te bouwen aan iets groters, aan ontwikkeling.’

Lees het hele interview in de ESPANJE die nu in de winkel ligt en die je hier kunt bestellen

Waar kun je haar werk zien?

Van 3 oktober t/m 31 januari toont Museum de Zwarte Tulp in Lisse een reeks portretten van Lita Cabellut over de Gouden Eeuw. Lita maakte deze in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor een expositie in Mumbai en New Delhi. Titel van de tentoonstelling, die in Mumbai mede door Mark Rutte werd geopend, is The black tulip. De portretten, in de typische frescostijl van Cabellut, geven inzicht in de complexe sociale structuren van die periode. Puriteinse strengheid tegenover katholieke uitbundigheid. Daarnaast tonen de portretten de eigen kledingstijl van de adel, de koopmannen en de soldaten. De zwarte tulp staat volgens Lita symbool voor de onverzettelijkheid van de Hollanders. Lita gebruikte bekende Nederlanders en vrienden als model voor de schilderijen. Zo stond oud-CDA-politicus Elco Brinkman, die de expositie in Lisse opende,  model voor een portret van een man die kritisch de wereld in kijkt.

De panelleden en het publiek over Lita

“Ik vind haar intrigerend en inspirerend. Ze boeit me mateloos. Haar kunst en passie vind ik prachtig. Ik gun haar dit zo, ben er trots op dat ze in Nederland woont.”

“De ongebruikelijke techniek, het craquelé effect, het kleurgebruik, de combinatie van figuratieve en abstracte kunst ineen maakt haar werk verrassend, bijzonder en intrigerend.”

“In iedere verf- of kwaststreek of handbeweging van Lita zit de hele kosmos. Groots en meeslepend en tot in het kleinste detail volmaakt.”

“Lita blijft zich ontwikkelen en heeft zich zeer breed ontwikkeld (theater, schildertechniek, beeldend) maar heeft ook een sociaal maatschappelijk aansprekend verhaal.”

“Lita werkt haar leven lang al langs één grote rode lijn. Haar werk wordt nog immer beter. Ze is een zeer goed vertegenwoordiger van Nederland in het buitenland. Ze belichaamt bovendien met haar Spaans/Nederlandse karakter een verbinding tussen Noord en Zuid.”

“Lita maakt (mijns inziens) prachtige intrigerende kunst! Met verschillende technieken waar ze jaren onderzoek naar heeft gedaan. Daarnaast komt ze over als een vrouw met het hart op de goede plaats, die haar afkomst niet verloochent en sympathie heeft voor de mensen die nog in de positie zitten waar zij ooit inzat. En hen een podium geeft in haar werk. Een fascinerende hardwerkende vrouw!”

“Lita Cabellut verbindt geschiedenis met de mens in al zijn vormen, met een diep rakende precisie, gebruik van kleur en bijzondere technieken die diep ontroeren en tot nadenken stemmen.”

“Zij is een voorbeeld voor de vele kinderen en jongeren uit kansengroepen. Heeft internationale allure. Zij weet als geen ander de menselijke aard/psyche te portretteren in meesterlijke kunst.”

“Haar kunst overtreft ALLES. Zeldzaam goed. Mijn grootste droom is om ooit een werk van haar aan mijn muur te hebben hangen.”

“She learned the rules like a pro and can break them like an artist (Picasso). Fantastisch ambacht gecombineerd met veel suggestie. Blinkt al jaren uit in al haar periodes.”

“Zeer authentieke werken met internationale allure. Prachtige craquelé van de onderste verflagen geven de schilderijen een mysterieus karakter. De portretten laten pijn, liefde, verdriet zien. Mensen met een ziel. Geweldig! ”

De verkiezing

De verkiezing tot Kunstenaar van het jaar is de oudste en verreweg grootste verkiezing op het terrein van kunst in Nederland. Door de gefaseerde opzet met vier verkiezingsrondes, waarbij gedurende de looptijd van de verkiezing zowel een omvangrijk panel van deskundigen als het publiek hun stemmen uitbrengen, biedt de uitslag een goed beeld van de mate waarin Nederlandse kunst en kunstenaars in brede kring gewaardeerd worden. In het kader van de verkiezing zijn dit jaar weer vele duizenden stemmen uitgebracht. Er waren nog acht finalisten waar omnline op gestemd kom worden. Op de tweede plaats eindigt Barbara Nanning, gevolgd door Claudy Jongstra en Theo Jansen. Op de vijfde t/m achtste plaats eindigen respectievelijk Zoro Feigl, Iris van Herpen, Michael Raedecker en Arno Kramer. Deze acht kunstenaars voeren ook de Galerie van Hedendaagse Kunstenaars aan, de lijst waarin jaarlijks de honderd meest gewaardeerde Nederlandse beeldend kunstenaars zijn opgenomen. Vanochtend werd de benoeming van Lita op de radio bekendgemaakt en werd Lita live geïnterviewd. Dat zie je hier.

Eerdere winnaars

Eerder werden Saskia Boelsums (2020), Claudy Jongstra (2019), Theo Jansen (2018), Marc Mulders (2017), Daan Roosegaarde (2016), Marlene Dumas (2015), Erwin Olaf (2014), Giovanni Dalessi (2013), Ted Noten (2012), Sam Drukker (2011), Ans Markus (2009/2010), Henk Helmantel (2008), Ad Arma (2007), Jeroen Hermkens (2006), Jacques Tange (2005), Jurriaan van Hall (2004).

Mis je Spanje? Lees dan ESPANJE! Vier keer per jaar voor nog geen twee tientjes.

Tekst Marjan Terpstra Foto’s Janita Sassen